اثر تنش ناشی از سطوح آلودگی سرب در گیاه یونجه در شرایط تلقیح با جدایه های همزیست

سرب یکی از عنا صر سنگین آلاینده محیط زیست به ویژه خاک های کشاورزی می باشد . در اراضی زیر کشت لگوم ها آلودگی سربمیتواند در همزیستی بین گیاهان میزبان و باکتری های ریزوبیوم، تثبیت زیستی نیتروژن و درنهایت رشد و عملکرد گیا هان لگوم اثرسوء دا شته باشد. در تحقیق حاضر ریشه یونجه حاوی گره از یونجه زارهای چند ساله اطراف کارخانه های سرب و روی جمع آوری وسپس باکتری های ریزوبیوم خالص سازی شدند. پژوهش در قالب پایان نامه کارشناسی ار شد در دانشگاه زنجان انجام شد. مقاومت جدایه ها به آلودگی سرب در محیط کشت حاوی مقادیر مختلف کلرور سرب بررسی گردید. حداکثر غلظت سرب که در آن غلظت رشد جدایه ها قابل مشاهده بود، برای هریک از جدایه ها محاسبه و به عنوان شاخص mrl منظور گردید. بر اساس نتایج اندازه گیری مقاومت آنها به سرب و نیز میزان کارایی آنها، توان جدایه ها در تثبیت نیتروژن در خاک آلوده به سرب تعیین و پنج جدایه انتخاب و در آزمون گلخانه ای کشت یونجه (رقم همدانی) مورداستفاده قرار گرفتند. تیمارها شامل تلقیح با جدایه های سینوریزوبیوم در پنج سطح (n6، n12، n17، n41، n51 و شاهد ) و غلظت سرب در پنج سطح (صفر، 5، 25، 50 و 100 میلیگرم سرب در کیلوگرم از منبع کلرور سرب ) بودند. آزمایش گلخانه ای کشت یونجه به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار با هدف ارزیابی اثر سرب بر گره زایی و قدرت تثبیت نیتروژن باکتری های همزیست، انجام شد. نتایج نشان داد جدایه ها ازنظر میزان تحمل به سرب اختلاف معنی داری باهم داشته و به سه گروه حساس، نسبتا حساس و مقاوم تفکیک شدند. کمترین وزن خشک بخش هوایی مربوط به شاهد و بیشترین مقدار آن مربوط به سوی ه های مقاوم (n41، n17، n12، n6) به فلز سنگین بود. با افزایش سطوح سرب در خاک، رشد و تثبیت نیتروژن و وزن خشک گیاه یونجه کاهش داشت ، ولی در گیاهان تلقیح شده با سویه های مقاوم اثرات منفی سرب بر گیاه کمتر بود. در شاهد بدون باکتری ، با افزایش سطوح سرب از صفر به 100 میلیگرم در کیلوگرم، وزن خشک بخش هوایی یونجه حدود 49 درصد کاهش داشت، درحالی که این کاهش در گیاهانی که با یکی از جدایه های مقاوم و کارایی زیاد تلقیح شده بودند به کمتر از 7 درصد رسید. مقاومت یونجه به عنوان یک گیاه لگوم در مقابل تنش ها در مقایسه با باکتری های همزیست کمتر است، با این وجود میتوان با تلقیح باکتری های همزیست مناسب به گیاه میزبان اثرات نامطلوب عناصر سنگین بر گیاه را تا حدودی کاهش داد.