ارزیابی ژنوتیپ‌های گندم نان برای تحمل به تنش رطوبتی انتهای فصل

به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های گندم، شناسایی و انتخاب ژنوتیپ های متحمل به خشکی بر اساس شاخص‌های کمّی تحمل به خشکی،تعداد 16 ژنوتیپ گندم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبیاری مطلوب و محدود در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور طی سال زراعی 88-1387 مورد آزمایش قرار گرفتند. شاخص‌های مورداستفاده میانگین تولید(mp)، میانگین هندسی تولید(gmp)، میانگین هارمونیک(hmp)، شاخص تحمل به تنش(sti)، شاخص حساسیت به تنش(ssi)، شاخص تحمل(tol) و شاخص پایداری لین و بینز(pi) بودند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد در شرایط تنش(ys) و نیز بیشترین مقادیرmp ،gmp ،hmp ، stiو pi متعلق به ژنوتیپ شماره 2 بود. تحلیل همبستگی بین شاخص‌ها و میانگین عملکرد در شرایط آبیاری مطلوب و محدود نشان داد که هر پنج شاخص مذکور برای غربال کردن ژنوتیپ ها مناسب هستند. با توجه به این شاخص‌ها و عملکرد در دو محیط، بهترین ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی ژنوتیپ های شماره2، 11، 14 بودند. نمودار چند متغیره دوطرفه نشان داد که ژنوتیپ های شماره 2 ، 11 ، 14 در مجاورت شاخص‌های تحمل به خشکی یعنیmp ،gmp ، hmpوsti قرار دارند. نتایج حاصل از تجزیه کلاستر نیز نشان داد که ژنوتیپ های شماره 2 ،11 و 14 ژنوتیپ های متحمل به خشکی و ژنوتیپ های3، 8،9 و13 لاین های حساس به خشکی می‌باشند.