ارزیابی ویژگی های زراعی و برخی صفات فیزیولوژیک ارقام کلزا تحت تاثیر تنش خشکی

به منظور ارزیابی ویژگی های زراعی و برخی صفات فیزیولوژیک ارقام کلزا تحت تاثیر تنش خشکی آزمایشاتی به صورت جداگانه در سال زراعی 91-1390 در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد انجام گرفت. هر آزمایش در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بود. آزمایش اول، (شاهد) آبیاری براساس 80 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس a در کلیه مراحل رشدی گیاه، آزمایش دوم، تنش خشکی از مرحله ساقه دهی تا رسیدگی فیزیولوژیک، آزمایش سوم، تنش خشکی از گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک و آزمایش چهارم، تنش خشکی از مرحله خورجین دهی تا پایان رسیدگی فیزیولوژیک در ارقام gkh2005، opera و okapi بودند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد قطع آبیاری از مرحله ساقه دهی، گل دهی و خورجین دهی به-ترتیب سبب کاهش معنی دار 44، 34 و 9 درصدی تعداد خورجین در ساقه اصلی، 60، 34 و 17 درصدی تعداد خورجین در شاخه-های فرعی، 62، 35 و 5 درصدی تعداد دانه در خورجین ساقه اصلی، 73، 46 و 11 درصدی تعداد دانه در خورجین شاخه های فرعی، 19، 28 و 26 درصدی وزن هزار دانه و 62، 51 و 27 درصدی عملکرد دانه در مقایسه با شاهد گردید. بیشترین عملکرد دانه در آزمایش شاهد، به میزان 3110 کیلوگرم در هکتار، و پس از آن به ترتیب در آزمایش های قطع آبیاری از خورجین دهی، گل دهی و ساقه دهی به میزان 2510،1773 و1450 کیلوگرم در هکتار بود. تنش خشکی سبب کاهش هدایت روزنه ای، محتوای نسبی آب برگ و پایداری غشا سلولی شد، در حالی که عدد spad را افزایش داد. در بین ارقام مورد بررسی، رقم gkh در شرایط تنش خشکی با کمترین درصد نشت الکترولیت ها ، هدایت روزنه ای و محتوای نسبی آب برگ بالا، از بالاترین تعداد خورجین، تعداد دانه در خورجین و عملکرد دانه برخوردار بود. نتایج کلی این آزمایش نشان داد که اعمال قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به دلیل کاهش تعداد دفعات آبیاری و استفاده بهینه از آن در آبیاری محصولات تابستانه همراه با استفاده از ارقام متحمل به خشکی، می تواند در افزایش بهره وری و سطح زیر کشت کلزا در مناطق خشک و نیمه خشک موثر باشد.