بررسی پرایمینگ بذر روی برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد سه ژنوتیپ (q12، q29 و giza1) کینوا (chenopodium quinoa willd) تحت رژیم های مختلف آبیاری

یکی از تنش های غیر زیستی برای گیاهان زراعی، کمبود آب است که در نواحی خشک و نیمه‌خشک ازجمله ایران به عنوان مهم‌ترین عامل محدودکننده رشد گیاهان است. لذا اثرات تنش خشکی و پرایمینگ تغذیه‌ای بذر بر گیاهان می تواند نقش مهمی در مدیریت رژیم های مختلف آبیاری جهت مقابله با شرایط نامساعد محیطی و بهبود عملکرد محصولات زراعی داشته باشد. کینوا یکی از محصولات زراعی است که علاوه بر ارزش غذایی بالا، به دلیل مقاومت به کم‌آبی در سال های اخیر موردتوجه قرار گرفته است. به همین منظور در سال زراعی 1399 -1400 در شهرستان های نیشابور و کاشمر آزمایشی به‌صورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل که سه دور آبیاری 7، 10 و 14 روز به‌عنوان فاکتور اصلی و پرایمینگ بذور در دو سطح بدون پرایم (شاهد) و ترکیب سولفات آهن + سولفات روی به‌عنوان فاکتور دوم روی سه ژنوتیپ (q12، q29 و giza1) کینوا به‌عنوان فاکتورهای فرعی انجام شد. در منطقه کاشمر، بیشترین میزان محتوای نسبی آب در ارقام q12 و گیزا تحت تیمار 14 روز یک‌بار آبیاری مشاهده شد. درحالی‌که در نیشابور بیشترین مقدار متغیر مذکور در تیمار 7 روز یک‌بار آبیاری و رقم q29 به دست آمد. تیمار پرایمینگ ارقام q29 و گیزا به ترتیب همراه با اعمال 10 و 7 روز یک‌بار آبیاری بیشترین مقدار کلروفیل کل را در منطقه کاشمر نشان داد، درحالی‌که در منطقه نیشابور بیشترین مقدار کلروفیل کل تحت تیمار عدم پرایمینگ رقم گیزا به همراه کاربرد 10 روز یک‌بار آبیاری به دست آمد. به‌طورکلی پرایمینگ بذر با سولفات روی و سولفات آهن می تواند سبب بهبود خصوصیات فیزیولوژیکی کینوا تحت تنش آبی گردد. در منطقه نیشابور، رقم q29 اثر غالبی بر تیمار پرایمینگ در مورد محتوای نسبی آب داشت. با توجه به نتایج رقم q29 در منطقه کاشمر و رقم گیزا در منطقه نیشابور در شرایط کم آبیاری، با حفظ محتوای کلروفیل برگ به رشد و نمو گیاه کمک شایانی خواهد نمود.

investigating seed priming on some physiological characteristics and yield of three genotypes (q12, q29 & giza1) of quinoa (chenopodium quinoa willd) under different irrigation regimes

introductionone of the non-biological stresses for crop plants is drought and lack of water, which is the most important factor limiting the growth of crop plants in arid and semi-arid areas, including iran. drought impairs normal growth, disturbs water relations, and reduces water use efficiency in plants. plants, however, have a variety of physiological and biochemical responses at cellular and whole organism levels, making it a more complex phenomenon. the rate of photosynthesis is reduced mainly by stomatal closure, membrane damage, and disturbed activity of various enzymes, especially those involved in atp synthesis. plants display a range of mechanisms to withstand drought, such as reduced water loss by increased diffusive resistance, increased water uptake with prolific and deep root systems, and smaller and succulent leaves to reduce transpirational loss. therefore, the effects of drought stress and seed nutritional priming on plants can play an important role in managing different irrigation regimes to deal with adverse environmental conditions and improve crop yield management.materials and methodsquinoa is one of the crops that has received special attention in recent years due to its high nutritional value and resistance to dehydration. for this purpose, an experiment was conducted in the form of a factorial split plot, with three rounds of irrigation of 7, 10 and 14 days as the main factor and seed priming at two levels without prime as a control and iron sulfate + zinc sulfate combination as the second factor was applied on three genotypes (q12, q29 and giza1) of quinoa as secondary factors, in the crop year of 2021-2022 in the regions of neishabour and kashmar.results and discussionmoisture stress decreased the relative water content and percentage of membrane stability. in kashmir region, the highest relative water content was observed in cultivars q12 and giza under the treatment of irrigation once every 14 days. while in the neishabur region, the highest value of the mentioned variable was obtained in the treatment of irrigation once every 7 days and cultivar q29. slicing analysis of the interaction effect of cultivar and irrigation treatments and the interaction effect of irrigation and priming in kashmir region showed that the 7 and 10 day irrigation treatment was significant on cell membrane stability. comparison of the average interaction effect of the three tested factors in neishabur area showed that the variety q12 (regardless of seed priming) along with applying 14 days of irrigation caused a significant increase in membrane stability in neishabur. although the lowest level of membrane stability was obtained in the priming treatment of q12 and giza cultivars with the application of 7 days of irrigation once. it was observed that the priming treatment of q29 and giza cultivars with irrigation every 10 and 7 days, respectively, showed the highest amount of total chlorophyll in the kashmir region, while in the neishabur region, the highest amount of total chlorophyll was obtained in non-priming of giza cultivar with the application of 10 irrigation once a day. the results of the experiment showed that seed priming of q12 and q29 cultivars under irrigation once every 7 days caused a significant increase in seed yield in kashmir region. in neishabur region, the highest amount of seed yield was obtained in the non-priming cultivar giza under irrigation once in 10 days.conclusionin general, seed priming with zinc sulfate and iron sulfate can improve the physiological characteristics of quinoa under water stress. although in regarding the relative water content, the q29 variety had a dominant effect on the priming treatment in neishabour region. according to the results of the q29 variety in the kashmar region and the giza variety in the neishabour region, it will help plant growth by maintaining the chlorophyll content of the leaves under low irrigation conditions.