تجزیه گرافیکی ژنوتیپ، محیط و برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای عملکرد روغن در گشنیز

گشنیز یکی از مهم‌ترین گیاهانی است که در صنایع دارویی استفاده می‌شود. بررسی ژنوتیپ‌های مختلف گشنیز تحت شرایط محیطی متفاوت به به‌نژادگران در شناسایی ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا و پایدار کمک می‌کند. در این راستا آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار تحت سه شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (e1)، تنش ملایم (e2) و تنش شدید (e3) انجام گرفت. از روش gge بای‌‌پلات برای بررسی 21 ژنوتیپ گشنیز در سه محیط استفاده شد. تجزیه مرکب عملکرد روغن نشان داد که اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی‌دار بود. نتایج حاصل از روش بای‌پلات نشان داد که مولفه اول 71.9 و مولفه دوم 24 درصد (در مجموع 95.9 درصد) از کل تغییرات را توجیه نمودند. بر اساس بای‌پلات ژنوتیپ فرضی ایده‌‌آل، ژنوتیپ‌های g17 و g4 از نظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد روغن، بهتر از سایر ژنوتیپ‌ها بودند و سازگاری عمومی بالایی در همه محیط‌های مورد بررسی داشتند. علاوه بر آن، ژنوتیپ g18 در محیط‌های e2 و e3 و ژنوتیپ g9 در محیط e1 ژنوتیپ‌های برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. بررسی و مقایسه محیط‎ها نیز نشان داد که محیط‌های e2 و e3 از نظر رتبه ‎بندی، گروه‌بندی و تعیین سازگاری ژنوتیپ‌ها، کاملاً مشابه هم عمل کردند، در صورتی که محیط e1 متفاوت از سایر محیط‌ها بود. در مجموع نتایج نشان داد که کلیه محیط‌ها دارای قابلیت تمایز بالایی بودند. محیط e2 نزدیک‌ترین محیط‌ به محیط ایده‌آل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد.

graphic analysis of genotype, environment and genotype × environment interaction for oil yield in coriander

introductioncoriander is an annual herb of the umbel family and is belonged from north africa to south-western of asia. coriander is one of the important medicinal plant that used in the pharmaceutical industry and it mainly cultivated and widely distributed for the fruits. the dried fruits are widely employed as a condiment, especially for flavoring of sauces, meat products and bakery and confectionery items. also, coriander fruits are as a source of essential oils and fatty oil. water deficit stress is one of the most important factors limiting the growth and survival of plants in arid and semi-arid regions of the world. water is a major component of the fresh produce and significantly effects on weight and quality of plants. also, water deficit may cause significant changes in the yield and composition of essential oils in aromatic and medicine plants. so that, was reported that water deficit increased essential oil percentage in coriander but decreased essential oil yield. iran with an average annual rainfall of 240 mm is included among arid and semi-arid regions of the world. of the million hectares of cultivated region, only five millions are under irrigation because of intense water limitations. however, iran is one of the world’s commercial coriander producers. coriander has been cultivated for many years in different parts of iran. therefore, development of drought-tolerant cultivars with high essential oil yield is important in coriander. this research was conducted in order to evaluate the effect of drought stress on morphological, physiological and phytochemical characteristics of endemic coriander genotypes