اثر متانول بر عملکرد، انتقال ماده خشک و فرایند پر شدن دانه گندم (.triticum aestivum l) تحت شرایط قطع آبیاری

به‌منظور بررسی تاثیر محلول‌پاشی متانول بر عملکرد، مولفه‌های پر شدن دانه و انتقال ماده خشک گندم تحت شرایط قطع آبیاری، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 98-1397 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سطوح آبیاری (آبیاری کامل به‌عنوان شاهد، قطع آبیاری در50 درصد مراحل سنبلهدهی و آبستنی به‌ترتیب به‌عنوان محدودیت ملایم و شدید آبی بر اساس کد 55 و 43 مقیاس bbch) و محلول‌پاشی متانول در چهار سطح (محلول‌پاشی با آب به‌عنوان شاهد و محلول‌پاشی 10، 20 و 30 درصد حجمی متانول) بود. نتایج نشان داد بیش‌ترین سهم انتقال ماده خشک از اندام‌های هوایی (20.52 درصد) و مشارکت ذخایر ساقه در عملکرد دانه (42/16 درصد) در قطع آبیاری در مرحله آبستنی و عدم محلول‌پاشی به‌دست آمد. بیش‌ترین طول دوره و دوره موثر پرشدن دانه (به‌ترتیب 33.62 و 29.33 روز) در شرایط آبیاری کامل و در سطوح بالای متانول (30 درصد حجمی) و کم‌ترین آن در عدم محلول‌پاشی و تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله آبستنی به-دست آمد. همچنین نتایج نشان داد که یک افزایش 46.98، 194.17، 37.54، 69.82 و 15.96 درصدی به‌ترتیب در عملکرد دانه، شاخص سطح برگ، شاخص کلروفیل، میزان فتوسنتز جاری و سهم این فرآیند در عملکرد دانه در محلول‌پاشی 30 درصد حجمی متانول در شرایط آبیاری کامل نسبت به عدم محلول‌پاشی در شرایط قطع آبیاری در مرحله آبستنی وجود داشت. بر اساس نتایج این بررسی به نظر می‌رسد محلول‌پاشی متانول می‌تواند به‌عنوان یک روش مناسب برای افزایش عملکرد دانه در شرایط محدودیت آبی به کار برده شود.

effect of methanol on yield, dry matter remobilization and grain filling process of wheat (triticum aestivum l.) under irrigation withholding

introductionin arid and semi-arid regions, drought stress as the main factor and salinity stress as a secondary factor reduces plant growth and yield. water limitation can damage pigments and plastids, reduce chlorophyll a, b, rate and grain filling period. one of the important strategies for increasing carbon dioxide concentration in plants is using chemicals such as methanol that can increase the concentration of co2 in a plant and improves photosynthesis rate and growth under water deficit conditions. methanol is considered as quasi-essential for plant growth and development, and alleviates toxic effects caused by various environmental stresses in plants. the aim of this study was to investigate the effects of methanol on the agro –physiological traits (i.e., chlorophyll content and grain filling period) and yield of wheat under water limitation conditionmaterial and method a factorial experiment was conducted based on randomized complete block design with three replications at the research farm of faculty of agriculture and natural resources of university of mohaghegh ardabili, during 2015-2016. factors experiment were included irrigation levels (full irrigation as control, irrigation withholding in 50% of booting and heading stages as severe and moderate water limitation respectively, according with 43 and 55 bbch code) and methanol foliar application at four levels (foliar application with water as control and foliar application 10, 20 and 30% volume of methanol). foliar application with methanol was done in two stage of period growth (stem elongation and flag leaf development).results and discussionresults showed that the maximum contribution of dry matter remobilization from air parts (20.52%) and contribution of stem reserves in grain yield (16.42%) were obtained with irrigation withholding at booting stage and no foliar application. the maximum grain filling period and effective grain filling period (33.62 and 29.33 days respectively) were obtained in full irrigation and foliar application of 30% volume of methanol and its minimum was obtained at no foliar application under irrigation withholding in booting stage. also, results showed that there were an increase about 46.98%, 194.17%, 37.54%, 69.82%  and 15.96%  in grain yield, leaf area index, chlorophyll index, current photosynthesis and contribution of current photosynthesis in grain yield respectively in full irrigation and foliar application of 30% volume of methanol in comparison with no foliar application of methanol under irrigation withholding in booting stage. based on the results this study, foliar application of 30% volume of methanol can be applied as a proper method to increase grain yield under water limitation conditions.