ارزیابی انتقال مجدد ماده خشک، عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گندم دیم تحت تاثیر آبیاری تکمیلی و کود نیتروژن

در زراعت دیم بسیاری از عوامل و پدیده‌ها باوجود اثرگذاری، غیرقابل‌کنترل و یا قابل تعدیل هستند. در نواحی مدیترانه‌ای مراحل پایانی رشد گندم با تنش خشکی مواجه است در چنین شرایطی بهره‌گیری از آبیاری تکمیلی می‌تواند سبب بهبود عملکرد این محصول گردد. بعد از آبیاری، نیتروژن به‌عنوان مهم‌ترین عامل موثر در افزایش عملکرد کمی و کیفی گندم شناخته می‌شود. به‌منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی در دو سطح دیم (شاهد) و آبیاری در مرحله بوتینگ و مصرف کود نیتروژن در سه سطح (50 کیلوگرم اوره، 100 کیلوگرم اوره، 100 کیلوگرم اوره به‌علاوه محلول‌پاشی 20 کیلوگرم اوره در مرحله خوشه رفتن) روی عملکرد و اجزای عملکرد و ارتباط آن با انتقال مجدد ماده خشک سه رقم گندم (سرداری، آذر2 و ریژاو) آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان به‌صورت کرت‌های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج آزمایش نشان داد، آبیاری تکمیلی سبب افزایش مقدار ماده خشک انتقال مجدد یافته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه شد. رقم ریژاو تعداد دانه و عملکرد بیشتری نسبت به آذر2 و سرداری داشت. سطوح مختلف کود نیتروژن تاثیر معنی‌داری بر کارایی انتقال مجدد ماده خشک ساقه + غلاف برگ، سنبله، انتقال مجدد کل و سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه گذاشت. افزایش مصرف کود نیتروژن و محلول‌پاشی آن در مرحله خوشه رفتن منجر به افزایش پروتئین دانه گردید. نتایج آزمایش نشان داد، آبیاری تکمیلی سبب افزایش مقدار ماده خشک انتقال مجدد یافته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه شد. رقم ریژاو تعداد دانه و عملکرد بیشتری نسبت به آذر2 و سرداری داشت. سطوح مختلف کود نیتروژن تاثیر معنی‌داری بر کارایی انتقال مجدد ماده خشک ساقه + غلاف برگ، سنبله، انتقال مجدد کل و سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه گذاشت. افزایش مصرف کود نیتروژن و محلول‌پاشی آن در مرحله خوشه رفتن منجر به افزایش پروتئین دانه گردید.

Evaluation of dry matter remobilization, yield and yield components of three rainfed wheat cultivars affected by supplementa1 irrigation and nitrogen fertilization

IntroductionWheat (Triticum aestivum L.) is one of the most important grain products in the world which is the main food of the people in many parts of the world and provides about 20% of the calories needed by the world population. The late stages of wheat growth in the Mediterranean regions are usually accompanied by drought stress. Supplemental irrigation is one of the appropriate strategies to reduce the damaging effects of drought stress and improve yield and sustainability. Nitrogen is the most important nutrient in rainfed farming after wheat planting is the most important tool available to increase yield. Nitrogen fertilizer application to soil at late vegetative stage may not be appropriate due to dry soil surface and reduced root activity, Therefore Nitrogen spraying can be used as a quick and efficient way to meet plant nutrition due to its advantages such as faster and more uptake by the plant. Matherial and methodIn order to study the effect of supplemental irrigation and different rates of urea fertilizer and urea foliar application on dry matter remobilization, yield and yield components and Grain protein contents experimental wheat in split –split plot in randomized complete block design with three replications It was designed and implemented in the research farm of Kurdistan University in 20162017. Treatments included irrigation levels (no irrigation and irrigation at booting stage) as main factor, three dry wheat cultivars (Rejaw, Sardari and Azar 2) as sub factor of different rates of nitrogen fertilizer (50 kg urea in fall (A), A + 50 kg urea in the spring (B) and B + foliar solution (20 kg urea in the booting stage) were used as a subfactor. The studied traits included leaf dry matter, stem + leaf pod and spike in flowering and ripening stages, leaf dry matter remobilization, stem + leaf pod and panicle seed, total soil remobilized dry matter, soil yield. Dry leaf remobilization, stem + leaf pod and pod straw, total remobilization efficiency, remobilization share in grain yield, spike number per square meter, spike number per grain, 1000grain weight, biological yield, yield, harvest index and grain protein content.Leaf dry matter, stem + Sheath dry matter and spike dry matter in flowering and maturity stages, leaf dry matter remobilization, stem + Sheath dry matter, Chaff dry matter, total dry matter remobilized, leaf,, stem + sheath, chaff and total dry matter remobilization efficiency, remobilization share in grain yield, spike number per square meter, kernals per spike, 1000grain weight, biological yield, yield, harvest index and grain protein content were measured.                                                           ResultsResults showed that the amount of stem + sheath, dry matter at flowering and maturity, leaf, stem + sheath, spike remobilization dry matter, total remobilization, stem+ sheath remobilization efficiency, remobilization share in grain yield, weight Spike, kernals per spike, 1000grain weight, yield and biological yield were affected by supplemental irrigation.Among cultivars in terms of stem + sheath and chaff dry matter at flowering and maturity, leaf, stem + Sheath, spike remobilized dry matter, total remobilization, leaf remobilization efficiency, remobilization share in grain yield, weight Spike, kernals per spike, 1000grain weight, yield, biological yield, harvest index and grain protein were different. Rejaw cultivar had more grain number per spike and yield than Azar2 and Sardari.Different rates of nitrogen fertilizer had a significant effect on stem + sheath, spike and total dry matter remobilization efficiency and remobilization share on grain yield.Supplemental irrigation at the booting stage increased dry matter stored in stem + sheath and increased the amount of remobilized dry matter during grain filling.Irrigation at booting stage increased grain yield by 12.4%. Increasing urea fertilizer and urea foliar application at the end of growth stages increased plant yield and grain quality by providing more nitrogen and staygreen.