بررسی اثر کودهای زیستی و شیمیایی نیتروژن و فسفر بر عملکرد و شاخص‌های کارایی عناصر غذایی در ذرت تحت تنش خشکی

کاهش کارایی استفاده از عناصر مهمی چون فسفر و نیتروژن موجب صرف هزینه بیشتر برای تولید ذرت و کاهش کارایی اقتصادی کودها و زیان بیشتر محیط‌ زیست به دلیل افزایش مصرف این کودها شده است. استفاده از کودهای زیستی تثبیت‌کننده نیتروژن ازجمله روش‌های عملیات زراعی مطلوب است که می‌تواند باعث برطرف کردن این نقص شود. این آزمایش به‌منظور بررسی تاثیر کودهای بیولوژیک و شیمیایی نیتروژن و فسفر بر عملکرد کمی و کیفی ذرت تحت تنش خشکی انجام شد. بدین منظور، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده با 4 تکرار در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی طی سال‌های 1394 و 1395 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شهرستان مهران استان ایلام انجام شد. عامل اصلی شامل آبیاری در 3 سطح شامل عدم تنش، 75% و 50% ظرفیت زراعی بود. در کرت‌های فرعی نیز دو عامل بصورت فاکتوریل قرار گرفتند. عامل فرعی اول شامل کود نیتروژن به مقدار 100% نیاز کودی (نیتروژن خالص) از طریق اوره، شاهد و کود بیولوژِیک ازتوباکتر بود. عامل فرعی دیگر شامل کود فسفر به مقدار 100% نیاز کودی (فسفر خالص) به شکل سوپر فسفات تریپل، شاهد و کود بیولوژِیک سودوموناس اعمال بود. اثر متقابل سه گانه تنش و نیتروژن و فسفر بر عملکرد دانه معنی‌دار بود. در تیمار آبیاری کامل همراه با تلقیح ازتوباکتر و سودوموناس بیشترین عملکرد به‌ مقدار 11932 کیلوگرم در هکتار بود. در کلیه سطوح تنش و مصرف سوپرفسفات تریپل ازتوباکتر موجب افزایش عملکرد نسبت به شاهد شد. اثر متقابل نیتروژن و فسفر و تنش خشکی بر بهره وری نیتروژن معنی‌دار بود. به‌طورکلی نتایج این بررسی نشان داد که سودموناس و ازتوباکتر چه در شرایط عدم تنش (100% ظرفیت زراعی) و چه در حالت اعمال تنش آبی شدید (50% ظرفیت زراعی) احتمالا از طریق افزایش جذب مواد غذایی موجب افزایش عملکرد کمی و کیفی گیاه ذرت شدند.

Effect of nitrogen and phosphorus fertilizers on yield and nutrient efficiency indices in maize under drought stress

Introduction Reduced use efficiency of important elements such as phosphorus and nitrogen has led to higher costs for corn production, reduced economic efficiency of fertilizers and greater environmental impacts due to increased use of these fertilizers. The use of nitrogenstabilizing biological fertilizers is a potential alternative that can minimize these negative effects.   Materials and methods For this purpose, a split factorial layout with 4 replications based on randomized complete block design was conducted two consecutive years (2016 and 2017) at the Agricultural Research Station of Mehran in East of Ilam province. The studied factors included irrigation in 3 levels including nonstress, drought stress based on 75% and 50% field capacity. In subplots, two factors were factorial. The first subfactor included nitrogen fertilizer at 100% fertilizer requirement (Net nitrogen) through urea, control and Azotobacter biological fertilizer. Another subfactor included 100% phosphorus fertilizer (Net phosphorus) in the form of triple superphosphate, control and Pseudomonas biological fertilizer applied.   Results The results of this study showed that interaction of stress, nitrogen and phosphorus on seed yield were significant. The highest seed yield (11932 kg ha1) was obtained in irrigation with Azotobacter and Pseudomonas. However, there was a significant difference at the same level of stress associated with Azotobacter and triple superphosphate (11873 kg ha1) and irrigation treatment with Pseudomonas and urea (11318 kg ha1). Furthermore, at all levels of stress and consumption of Azotobacter and triple superphosphate, grain yield increased compared to control treatment. The interaction of stress, nitrogen and Phosphorus had significant effect on nitrogen productivity. The highest nitrogen productivity was obtained in nonstress treatment and inoculation of Azotobacter and Pseudomonas with 54.04 kg kg 1. At all irrigation levels, Azotobacter inoculation along with Pseudomonas aeruginosa increased nitrogen productivity.   Conclusion The results of this study showed that Pseudomonas and Azotobacter bacteria, both low (100% capacity) and severe (50% capacity) water stress conditions, possibly by increasing food absorption caused to increased the quantitative and qualitative yield of maize.