بررسی اثر محلول‌پاشی جاسمونیک اسید و تنش خشکی بر عملکرد و برخی ویژگی‌های زراعی و فیزیولوژیک ارقام کینوا (Chenopodium Quinoa Willd)

به‌منظور ارزیابی تاثیر تنش خشکی و جاسمونیک‌اسید بر عملکرد و برخی ویژگی‌های زراعی و فیزیولوژیک ارقام کینوا، آزمایشی در قالب طرح اسپلیت‌ فاکتوریل بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1397 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی کرمان (ایستگاه جوپار) اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل تیمار عدم تنش (آبیاری بعد از 60 درصد تخلیه رطوبت قابل‌استفاده خاک) و تیمار تنش خشکی (آبیاری بعد از 90 درصد تخلیه رطوبت قابل‌استفاده) به‌عنوان فاکتور اصلی و تیمارهای محلول‌پاشی جاسمونیک‌اسید در سه سطح (صفر، 1 و 2 میلی‌گرم در لیتر) و ارقام شامل (giza1، titicaca، q29) به‌صورت فاکتوریل و به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که اعمال تنش خشکی، صفات عملکرد دانه، تعداد خوشه، وزن ‌هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته، شاخص برداشت، محتوای نسبی آب برگ و شاخص سبزینگی را نسبت به تیمار عدم تنش کاهش داد. کاربرد اسید جاسمونیک به‌ویژه غلظت 2 میلی‌گرم در لیتر، سبب بهبود این صفات نسبت به تیمار شاهد گردید. همچنین اثر رقم بر اکثر صفات موردمطالعه معنی‌دار بود به‌طوری‌که بیشترین مقادیر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در شرایط عدم تنش و 2 میلی‌گرم در لیتر جاسمونیک اسید و رقم titicaca به ترتیب معادل 3316 و 13265 کیلوگرم در هکتار و کمترین مقدار به‌ترتیب معادل 1682 و 7733 کیلوگرم در هکتار مربوط به تنش خشکی و عدم مصرف جاسمونیک اسید و رقم giza1 بود. بیشترین شاخص سبزینگی برگ (عدد اسپد)، در شرایط عدم تنش و محلول‌پاشی 1 میلی‌گرم در لیتر جاسمونیک اسید در رقم giza1 به مقدار 59 به دست آمد. به‌طورکلی، با توجه به نتایج این تحقیق می‌توان اظهار داشت که جاسمونیک‌اسید به‌عنوان بهبوددهنده از طریق کاهش اثرات منفی تنش خشکی و بهبود رشد گیاه می‌تواند باعث افزایش عملکرد دانه و تولید ارقام کینوا به‌ویژه رقم titicaca شود.

Effect of foliar application of jasmonic acid and drought stress on yield and some agronomic and physiologic traits of quinoa (Chenopodium quinoa Willd) cultivars

Introduction Quinoa plant (Chenopodium quinoa Willd) is a grain like crop with high nutritional values and resistant to abiotic stresses such as drought and salinity stress. Drought stress is one of major stresses, which had the undesirable effects on qualitative and quantitative yield of crops in arid and semiarid regions of the world. On the other hand, Jasmonate (Jasmonic acid), are a new plant growth regulator that plays an important role in increase the resistance of plants to environmental stresses such as drought stress. That’s why this experiment aims to investigate the impact of drought stress and foliar application Jasmonic acid on yield and some agronomic and physiologic characteristics of Quinoa cultivars.   Material and methods This experiment was carried out in split factorial design based on randomized complete block design with three replications in Kerman agricultural research and education center (Joupar station) during 2018. The main factor was included nonstress (normal irrigation) and drought stress (based on 60% and 90% of usable soil moisture discharge) and foliar application of JA in three levels (0, 1 and 2 mg/l) and varieties (Giza1, Titicaca, Q29) as factorial arranged in sub factor. The measured traits were seed yield, inflorescence number in plant, seed 1000 weight, biological yield, plant height, harvest index, relative water content and chlorophyll index.   Results and discussion The results showed that drought stress reduced the seed yield and some agronomic and physiologic traits of Quinoa.  The application of JA, especially concentration of 2 mg/L improved these traits compared to the control treatments. The highest seed yield and biological yield were obtained from interaction of normal irrigation and 2 mg/l JA  and Titicaca cultivar by 3316 and 13265 kg/ha, respectively. The lowest seed yield and biological yield related to interaction of drought stress and nonapplication of JA and Giza1 cultivar by 1682 and 7733 kg/ha, respectively. The highest plant height was achieved from the interaction of Titicaca cultivar under nonstress conditions and application of 2 mg/l JA by 142.4 cm. The highest chlorophyll leaf index (SPAD index) was observed under non stress conditions and spraying of 1 mg/l JA in Giza1 by 58.8.   Conclusions According to the result of this research, it can be suggested that JA as a growth regulator, can increase seed yield and productivity of quinoa cultivars, especially Titicaca cultivar through the reducing the negative effect of drought stress and improving plant growth