تاثیر تنش آبی بر اندام‌های هوایی، ریشه و عملکرد گندم دوروم (.Triticum Durum Desf) در کشت مخلوط ژنوتیپ‌ها

به‌منظور بررسی تاثیر تنش آبی بر اندام‌های هوایی، ریشه و عملکرد گندم دوروم در کشت مخلوط ژنوتیپ‌ها، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز در سال 97-96 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی با استفاده از مخلوط ارقام و لاین‌ها شامل: شبرنگ، بهرنگ و لاین‌های dw-92-4 و dw-94-14 به‌صورت کشت خالص و کشت مخلوط ژنوتیپ‌ها در ترکیب‌های دوتایی و چهارتایی بودند. تیمار تنش شامل دو سطح (آبیاری نرمال و تنش آبی) بر مخلوط ژنوتیپ‌ها اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش و سیستم‌های کشت و اثر متقابل تنش×سیستم‌های کشت بر عملکرد دانه معنی‌دار بود (p≤0.01). مقایسه میانگین اثر متقابل نشان داد که بیشترین عملکرد دانه مربوط به ترکیب کشت مخلوط شبرنگ + بهرنگ (8.75 گرم در بوته) در شرایط آبیاری نرمال و کمترین آن نیز مربوط به ترتیب کشت خالص dw-92-4 با میانگین 1.1 گرم در بوته که با تیمار کشت مخلوط dw-92-4 و dw-94-14 با میانگین 1.20 گرم، کشت خالص بهرنگ با میانگین 1.25 گرم، کشت مخلوط بهرنگ+dw-92-4 با میانگین 1.25، کشت خالص شبرنگ با میانگین 1/45، کشت خالص dw-94-14 با میانگین 1/50، کشت مخلوط چهار ژنوتیپ dw924 و dw9414+شبرنگ+بهرنگ با میانگین 1.75، کشت مخلوط شبرنگ+ بهرنگ با میانگین 2.35 (در شرایط تنش آبی) و کشت مخلوط شبرنگ+dw-94-14 با میانگین 1.45 (در شرایط آبیاری نرمال) اختلاف آماری معنی‌داری نداشت. بالاترین همبستگی مثبت و معنی‌دار بین عملکرد دانه با ارتفاع گیاه و وزن ‌هزار دانه و طول برگ به ترتیب **r=0.443 و **0.434=r و *0.312=r مشاهده شد. به‌طورکلی، نتایج به‌دست‌آمده نشان‌دهنده این است که کشت مخلوط دو ژنوتیپ شبرنگ+بهرنگ در شرایط آبیاری نرمال نسبت به کشت خالص یک ژنوتیپ در شرایط تنش آبی از عملکرد دانه بالاتری برخوردار بود. همچنین، بیشترین عملکرد در حالت تنش آبی به کشت مخلوط شبرنگ+ dw-92-4 اختصاص یافت.

Effect of water stress on above ground parts, roots and yield of durum wheat (Triticum durum Desf.) in mixed cropping of genotypes

Introduction  Durum wheat (Triticum durum) is predominantly grown in the Mediterranean area, the northern plains of the United States, Canada, Europe, and many parts of the Asia.(FAO, 2017).A large part of the wheat cultivated land in Iran is located in arid and semiarid regions. Due to lack of water resources and consequently stress for plants, wheat yieldis significantly reduced. Unde rstanding the effect of drought stress on grain yield is an effective step in durum wheat production.(Garcia del moral et. al., 2003). Materials and Methods A factorial experiment with 2 factors in a completely randomized design with 3 replicates including durum wheat genotypes and water stress was conducted in the research greenhouse of College of Agriculture and Natural Resources of Darab in 20172018. Mixtures of 4 durum wheat genotypes (Behrang, Shabrang, Dw924 and Dw9414) were planted in binary and quadruple combinations and pure culture. Plants were treated in two levels of water stress including normal irrigation and water stressed. Plants which went under water stress did not watereduntil the plants showed rolled leaves.   Results and discussion  The results of analysis of variance of yield and yield components are shown intable 1. Interactions ofwater stress and genotype mixtures on grain yield per plant, number ofseeds per spike, number of seeds per spikelet, one thousand seed weight were significant at the probability level of 0.01 (p≤0.01).This means that the response of the genotype mixtures to the same water stress was not the same and the amount of these losses due to water stress were higher for some of the genotype mixtures than others. (table 1). The results showed that the highest grain yield obtained in shabrang+behrang genotype mixture at normal irrigation level (8.75 g per plant) and the least grain yield was observed  in DW924 pure crop under water stress conditions.(1.1 g per plant). The highest positive and significant correlation were observed between grain yield andplant height, 1000 grain weightand leaf length (r = 0.443 **) (r = 0.434 **) (r = 0.312 **) respectively.Some researchers revealed that grain yield in mixed crop combination with the same seeding rate is 15 to 23 percent superior to pure crop cultivation.(Nazeri et al., 2004).   Conclusions  In general, the results indicated that the combination of genotypes under normal irrigation conditions, than pure culture as an agroecological method have some, positive effects on grain yield and other agronomical traits.The highest positive and significant correlation was observed between grain yield andplant height, 1000 grain weightand leaf length (r = 0.443 **) (r = 0.434 **) (r = 0.312 **). According to the results of this experiment, it seems that under irrigation conditions, the use of genotype mixtures can produce more yield than pure culture of a genotype in greenhouse conditions.