بررسی اثر زمان آخرین آبیاری بر عملکرد دانه، روغن و برخی صفات زراعی ارقام کلزا (brassica napus l.)

به‌منظور بررسی عملکرد دانه، روغن و برخی صفات زراعی ارقام کلزا تحت زمان آخرین آبیاری آزمایشی به‌صورت کرت‌های یک‌بار خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سه سال زراعی 1387، 1388 و 1389 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی زهک اجرا شد.آبیاری در شش سطح شامل (i1) آخرین آبیاری 5 روز پس از پایان گلدهی؛ (i2) آخرین آبیاری در 20 درصد باقی‌مانده گل روی بوته؛ (i3) آخرین آبیاری در شروع تغییر رنگ بذر در خورجین‌های ساقه اصلی؛ (i4) آخرین آبیاری در 50 درصد خورجین دهی؛ (i5) آخرین آبیاری در 10 درصد تغییر رنگ بذر در خورجین‌های ساقه اصلی؛ و (i6) آخرین آبیاری در گلدهی، به‌عنوان عامل اصلی و ارقام کلزا در سه سطح شامل (هیبرید هایولا 401، آرجی اس 003 و ساری گل) به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر سال، بر همه صفات به‌جز ارتفاع بوته و عملکرد روغن معنی‌دار بود. زمان آخرین آبیاری و رقم بر عملکرد دانه، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و عملکرد روغن اختلاف معنی‌داری نشان دادند. اجزای عملکرد، عملکرد دانه و روغن باافزایش شدت تنش در تیمار i6 نسبت به شاهدکاهش یافتند. بالاترین عملکرد دانه و روغن به ترتیب (3340 و 1516 کیلوگرم در هکتار) در تیمار i1 به دست آمد که نسبت به تیمار i3 به ترتیب6 و 3 درصد افزایش داشت. در بین ارقام موردبررسی عملکرد دانه در هایولا 401 نسبت به ارجی اس و ساری گل 4/6 و 2/7 درصد افزایش داشت. کمترین عملکرد و درصد روغن به رقم ساری گل تعلق داشت. اثر متقابل آبیاری × رقم بر هیچ‌یک از صفات اندازه‌گیری شده اختلاف معنی‌داری نداشت. بر اساس نتایج می‌توان نتیجه‌گیری کرد که جهت حداکثر عملکرد دانه و روغن آخرین آبیاری در زراعت کلزا می‌تواند در 5 روز پس از پایان گلدهی و یا در شروع تغییر رنگ بذر در خورجین‌های ساقه اصلی در ارقام زودرس مانند هایولا 401 و آرجی اس 003 در منطقه سیستان و مناطق مشابه انجام گیرد.