ناهمخوانی تحصیل- شغل در بازار کار ایران

یکی از مهم ترین چالش های بازار کار ایران پدیده ناهمخوانی تحصیلشغل است که به صورت عدم تناسب میان نیروی کار تحصیل کرده و نیروی کار مورد نیاز مشاغل انعکاس می یابد. این مقاله دو هدف اصلی را دنبال می کند که هدف اول، سنجش ناهمخوانی تحصیلشغل و هدف دوم، اندازه گیری عوامل موثر بر آن است. به این منظور، با استفاده از داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن که توسط مرکز آمار ایران انجام گرفته، به کمک طبقه بندی های بین المللی تحصیلات (isced) و مشاغل (isco) از روش تجزیه‌وتحلیل مشاغل و دیدگاه هنجاری استفاده شده است. همچنین به‌منظور تحلیل ساختار بازار کار در شهرستان های کشور از رگرسیون فضایی استفاده شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می دهد که بازار کار ایران در فاصله سال های 1375 تا 1390 دچار تغییرات ساختاری شگرفی شده است. به‌گونه‌ای که در سال 1375 ناهمخوانی به صورت تحصیلات فرونیاز بوده است که مهم ترین دلیل آن کمبود نیروی کار تحصیل کرده دانشگاهی متناسب با نیاز بازار کار بوده ولی به‌ تدریج و با گذر زمان، همزمان با افزایش عرضه نیروی کار دانشگاهی و گسترش کمّی آموزش عالی این پدیده به تحصیلات فرانیاز در سال 1390 تبدیل شده است. علاوه بر این، افزایش در هر یک از متغیرهای شاخص تخصص منطقه، نرخ بیکاری استاندارد شده، سهم شاغلان مسن (50 سال به بالا)، سهم زنان شاغل و سهم شاغلان ساکن روستاها ناهمخوانی تحصیل- شغل را افزایش می دهد.