تبیین جایگاه زن در روایت‌های ازدواج شاهنامه تهماسبی با تکیه بر تحلیل بینامتنیت متن و نگاره

هدف پژوهش حاضر تبیین جایگاه زن در روایت‌های ازدواج شاهنامه تهماسبی با تکیه بر تحلیل بینامتنیت متن و نگاره در ایران‌زمین بود. جامعه پژوهش حاضر شامل تمام نگاره‌های شاهنامۀ تهماسبی می باشند. نمونه پژوهش را 29 نگاره تشکیل می‌دهند که در تمام آن‌ها زنان نقش مهم و کلیدی بر عهده دارند. طرح پژوهش توصیفیتحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای ‌‌ اسنادی، مشاهده و خوانش بینامتنیت نگاره‌ها و تحلیل عناصر بصری موجود در آثار منتخب بود. داده‌ها با استفاده از مطالعات بینارشته‌ای و روش تحلیل محتوا ارزیابی شدند. نتایج یافته‌ها نشانگر این است که جایگاه زن در روایت‌های ازدواج شاهنامه، ریشه در باورهای اسطوره‌ای ایرانیان دارد و از این حیث، دارای اعتبار ویژه‌ای است؛ چرا که در ساختار اسطوره‌ای شاهنامه فردوسی امانت داری و پای بندی به اصول متون اولیه کاملا واضح و هویداست؛ لیکن در تصویرسازی نگاره‌های شاهنامه تهماسبی به طور آشکار، اختلافاتی با متن دیده می‌شود که منشا این اختلافات، فرهنگ حاکم بر جامعه صفوی و اعتقادات جامعه مردسالار آن دوره است.

Explaining The Position 0f Women in the Marriage Narrations of Shahnameh Tahmaspi, Based on the Intertextual Analysis of Text and Image

The aim of this study was to explain the position of women in the marriage narrations of Shahnameh Tahmaspi based on the intertextual analysis of text and images in Iran. The present study statistical universe included all the drawings of Tahmaspi Shahnameh. The sample subsumed 29 images in all of which women have an important and key role. The research design was descriptiveanalytical. The data collecting method was through library documentary, observation and reviewing the intertextual drawings and analyzing the visual elements in the selected works. Data were analyzed using interdisciplinary studies and content analysis methods. The results showed that the position of women in Shahnameh marriage narrations were rooted in the mythological beliefs of Iranians and in this regard, had a special validity. Due to the mythological structure of Ferdowsi’s Shahnameh, fidelity and adherence to the principles of the original texts was quite clear. However, in the depiction of the paintings of Tahmaspi Shahnameh, there were obvious differences with the text, the source of which was the culture of the Safavid society and the beliefs of the patriarchal society of that period.