همه‌گیرشناسی و تحلیل اکولوژیکی بیماری تب برفکی مبتنی بر تحلیل‌های مکانی (مطالعه موردی:کشور ایران)

بیماری تب برفکی یک بیماری ویروسی و مسری است که حیوانات زوج سم اهلی و وحشی را در معرض خطر قرار می‌دهد. با توجه به بومی بودن این بیماری در ایران، هدف اصلی این تحقیق بررسی روند زمانی، کشف خوشه‌های مکانی و مکانی- زمانی و تعیین تاثیر عوامل محیطی جهت درک بهتر همه‌گیرشناسی آن در کشور ایران می‌باشد. این مطالعه بر روی 12442 تعداد رخداد بیماری ثبت‌شده در سال‌های 1396-1387 در سطح شهرستان برای کل ایران انجام شد. ابتدا با تحلیل موران عمومی خودهمبستگی مکانی بیماری در منطقه مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفت و خوشه‌ای بودن توزیع مکانی این بیماری در منطقه مورد مطالعه مشخص گردید. برای کشف مناطق داغ و سرد از موران محلی و شاخص گیتس-اورد جی استار استفاده شد. سپس با کمک نقاط رخداد و زمان رخداد، خوشه‌های مکانی و مکانی-زمانی بیماری کشف شدند. درنهایت از همبستگی اسپیرمن و آنالیز رگرسیون خطی برای بررسی تاثیر پارامترهای محیطی استفاده شد. نتایج نشان داد که حداکثر بروز در فصل بهار (%44) و حداقل بروز در تابستان (%15) است. ماه‌های اردیبهشت، فروردین، خرداد و دی، با مجموع 6650 مورد، به ترتیب مستعدترین ماه‌های سال بودند. نتایج شاخص موران محلی و شاخص گیتس-اورد جی استار مشخص ساخت که کانون‌های این بیماری در ایران همچنان فعال بوده و قسمت‌هایی از استان‌های سمنان، تهران، مرکزی، فارس، لرستان، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی نقاط داغ بیماری تب برفکی هستند. در اسکن مکانی تعداد 8 خوشه شناسایی شد که موید نتایج موران و شاخص گیتس-اورد جی استار بودند. در اسکن مکانی-زمانی 5 خوشه کشف شد که مطابق نتایج اسکن مکانی بود. آنالیز اسپیرمن نشان داد که همبستگی مثبتی بین موارد وقوع بیماری با پوشش گیاهی وجود دارد که از ابتدا تا انتهای سال کاهشی است و در فصل زمستان ارتباط منفی پیدا می کند. همچنین همبستگی مثبت و افزایشی با سرعت باد و بارش از ابتدا تا انتهای سال مشاهده شد. به‌علاوه همبستگی مثبت بین وقوع بیماری با ارتفاع و رابطه منفی با جهت شیب محاسبه شد. همچنین از آنالیز رگرسیون خطی برای ارزیابی نحوه تاثیرگذاری متغییرها استفاده شد که نتایج آن در تایید خروجی های همبستگی اسپیرمن بود. نتیجه این مطالعه نشان می‌دهد که بیشتر شهرهای مرزی و شهرهای با تراکم دام زیاد به عنوان آسیب‌پذیرترین شهرهای ایران شناسایی شدند که شامل مناطق کوهستانی با آب‌وهوای معتدل و دارای شرایط نامناسب اجتماعی- اقتصادی و دسترسی محدودتر به امکانات بهداشتی بودند.

epidemiology and ecological study of fmd based on spatial analysis (case study: iran)

foot-and-mouth (fmd) is a viral and contagious disease that endangers both domestic and wild animals and this disease has caused a lot of social and economic damage to the livestock industry in iran. considering the endemism of this disease in iran, the main purpose of this study is to investigate the temporal trend, discover spatial and spatio-temporal clusters and determine the impact of environmental factors and model the disease in order to better understand the spatio-temporal epidemiology of fmd in iran. in this study, data related to the incidence of disease as well as environmental variables including meteorological variables, vegetation and topography of the region were used. this study was performed on 12442 cases of registered diseases in the years 1396-1387 in the city for the whole of iran. first, general auto correlation indices including moran’i index, general g index and ripley’s k index were used to investigate the distribution of the spatial pattern of the disease. local moran and the gatis-ord g* index were used to detect hot and cold spots. then, with the help of the points of occurrence and time of the disease, spatial and spatio-temporal clusters of the disease were discovered. spearman’s correlation and linear regression analysis were used to evaluate the type and severity of correlation between environmental parameters and disease incidence. the results showed that the maximum incidence is in spring (44%) and the minimum incidence is in summer (15%). the months of ordibehesht, farvardin, khordad and dey, with a total of 6650 cases, were the most riskful months of the year, respectively. autocorrelation tests showed the distribution of fmd clusters for every 10 years studied. the results of the local moran index and the gatis-ord g* showed that the foci of this disease are still active in iran and parts of semnan, tehran, markazi, fars, lorestan, khorasan razavi and east azerbaijan provinces are hot spots of fmd. in spatial scan, 8 clusters were identified, which confirmed the results of moran and the gatis-ord g* index. in the spatio-temporal scan, 5 clusters were discovered that were consistent with the results of the spatial scan. spearman analysis showed that there is a positive correlation between the incidence of the disease and vegetation, which is decreasing from the beginning to the end of the year and has a negative relationship in winter. also, a positive and increasing correlation was observed with wind speed and precipitation from the beginning to the end of the year. in addition, a positive correlation between the incidence of the disease and altitude and a negative relationship with the direction of the slope was calculated. linear regression analysis was also used to evaluate the effect of variables, which resulted in confirming spearman correlation outputs. the results of the model showed that vegetation and topography are the most important environmental factors that affect the prevalence of snow fever in the region. the results of this study identify areas that are at higher risk and need more planning and attention to control the disease.