تحلیل میزان کارایی سنجش‌ازدور در برآورد مولفه های بیلان آب(مطالعه موردی: حوضه آبریز تجن، استان مازندران)

اولین گام جهت مدیریت صحیح منابع آب در حوضه های آبریز، کمی سازی مولفه های بیلان آب می باشد. در دسترس بودن روشی ارزان و سریع برای کمی سازی این مولفه ها، خصوصاً در حوضه های وسیع و فاقد آمار حائز اهمیت است. بر این اساس در تحقیق حاضر جهت تعیین مولفه ی بارش در حوضه آبریز تجن به‌عنوان مطالعه موردی از داده های حاصل از ماهواره trmm و برای تعیین تبخیر و تعرق از سنجنده modis استفاده شد. هم چنین رواناب حاصل از بارندگی، از معادله سازمان حفاظت خاک آمریکا (scs-cn) به همراه داده های ورودی سنجش‌ازدوری نظیر مدل رقومی ارتفاعی حاصل از srtm، بارش حاصل از ماهواره trmm و کاربری اراضی حاصل از ادغام داده های landsat 8 و modis طی 12 ماه به صورت ماهانه برآورد گردید. مقایسه آماری نتایج داده های سنجش‌ازدوری با داده های ثبت‌شده در ایستگاه های زمینی برای مولفه های بارش و تبخیر و تعرق به ترتیب حکایت از ضریب تعیین 0.72 و 0.65 و هم چنین mbe 2.37- و 1.09- دارد که نشان دهنده ی دقت و همبستگی مناسب این داده ها می باشد. صحت کلی و ضریب کاپا نقشه کاربری اراضی حاصل از ادغام داده های landsat8 و modis نیز که در تعیین رواناب مورد استفاده قرار می گیرد، به ترتیب برابر 60 درصد و 0.55 بوده است. در خصوص مولفه ی نفوذ نیز علی رغم توانایی سنجش‌ازدور در پایش نوسان تراز آبخوان حوضه از طریق داده های ماهواره grace، امکان کمی سازی میزان نفوذ با این روش و به طور مستقیم میسر نبوده و این مولفه با استفاده از روابط مرتبط با هیدرولوژی محاسبه می گردد. این پژوهش نشان می دهد که استفاده از سنجش‌ازدور برای تعیین مولفه های بیلان آب روشی بسیار سریع، ارزان و به نسبت دقیق می باشد که استفاده از آن در حوضه های وسیع و فاقد ایستگاه های مناسب زمینی راهگشا خواهد بود؛ بطوریکه در مدت‌زمانی بسیار کوتاه می توان مولفه های بیلان آب را برای پهنه های وسیعی کمی سازی کرده و جهت انجام تحلیل های مربوطه در اختیار متخصصان هیدرولوژی قرار داد.

analysis of the efficiency of remote sensing data for estimation of water balance components (case study: tajan catchment, mazandaran province)

water reserves are considered as renewable resources and the process of renewal is due to the water cycle in nature. however, the amount of water that emerges in this way on the surface of the earth or in any given geographical area is fixed, regardless of the changes between the years. in other words, the amount of renewable water that the earth’s surface receives now and annually is equal to the water that it may have received thousands of years ago since the dawn of human civilization. this is while the spatial and temporal distribution of the amount of renewable water is completely variable and is not commensurate with the distribution of population and water needs of human societies. obviously, the most accurate rainfall measurements are provided using traditional methods such as climatological stations, ground synoptics and rain gauges, but the accuracy of using this method in a dependent catchment due to the spatial distribution of the stations and the sensitivity of its trustees in the maintenance of the stations, the realization of this important issue requires a lot of money and time. accordingly, and since remote sensing is able to provide continuous, homogeneous and near-real-time information on the location and time in a particular area, even in inaccessible areas. there are several factors involved in evapotranspiration, the degree of effect of each of which depends on other factors, which makes it difficult to accurately estimate evapotranspiration. some of these factors are air temperature, relative humidity, atmospheric pressure, amount of water-soluble substances, altitude and longitude. thus it is impossible to use traditional methods and to directly calculate evapotranspiration without any degree of accuracy over a wide range. when the amount of rainfall in a catchment is more than the soil infiltration capacity, part of the rainwater flows as runoff on the surface of the catchment. the amount of runoff in a catchment depends on several factors including soil characteristics, catchment concentration time, geological conditions, climate and climate, slope and direction of slope, land use and drainage density. various devices such as lysimeter and tdr device can be used to estimate the penetration rate directly; however, it is obvious that using these devices to estimate the infiltration rate in a large catchment area is very time consuming due to changes in the soil type of the catchment. therefore, this component is calculated through methods, equations and relationships resulting from some hypotheses in hydrology. it is obvious that the accuracy of ground stations is much higher than satellite data, but in large basins due to the high cost of construction and maintenance of these stations and also the time consuming use of it. this study was conducted in the location of tajan catchment area, which seems to be the ground stations located in it, both in terms of number and in terms of health due to the prosperity of agriculture and the location of sari city with the majority of farmers in the region compared to other basins.