اثربخشی آموزش مهارت حساسیت اخلاقی بر کاهش مکانیسم بی‌تفاوتی اخلاقی و ارتکاب قلدری نوجوانان

مقدمه: با توجه به شیوع بالای قلدری و تاثیر مکانیسم بی‌تفاوتی اخلاقی در افزایش نرخ ارتکاب به قلدری پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت حساسیت اخلاقی بر کاهش مکانیسم بی‌تفاوتی اخلاقی و ارتکاب قلدری تدوین ‌یافت. روش: مطالعۀ حاضر با روش نیمه آزمایشی و طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه اجرا گردید. جامعه آماری در این مطالعه شامل کلیه دانش‌آموزان دختر متوسطۀ اول شهر ابهر در سال تحصیلی 99-98 بودند و از میان مدارس مقطع متوسطۀ اول به روش تصادفی خوشه‌ای دو مدرسه انتخاب و پرسشنامۀ خودگزارش‌دهی رفتار اجتماعی کودکان کریک و گروتپتر (1995) در آن‌ها اجرا شد، همچنین با همکاری کادر مدیریتی و مشاور مدرسه 31 دانش‌آموز برای هر گروه، انتخاب شدند. سپس یکی از مدارس به صورت هدفمند به‌عنوان گروه آزمایش جهت اجرای برنامه برگزیده شد و مدرسه دیگر به‌عنوان گروه کنترل هیچ برنامه مداخله‌ای دریافت نکرد. برنامۀ مداخله‌ای با محتوای مهارت حساسیت اخلاقی اندیکات، باک، میشل و ناروائیز (2001) به مدت 9 جلسۀ 45 دقیقه‌ای در گروه آزمایش اجرا شد همچنین، پرسشنامۀ بی‌تفاوتی اخلاقی بندوراو همکاران (1996) و پرسشنامۀ خودگزارش‌دهی رفتار اجتماعی کودکان کریک و گروتپتر (1995) پیش و پس از برنامه مداخله‌ای اجرا گردید و داده‌ها با روش تحلیل کوواریانس چند متغیری و تک متغیری مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج حاصل از تحلیل مانکوا نشان داد که دریافت آموزش حساسیت اخلاقی در گروه آزمایش، موجب کاهش نمرات پس‌آزمون‌های مکانیسم بی‌تفاوتی اخلاقی و ارتکاب قلدری نسبت به گروه کنترل گردید. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج این مطالعه، پیشنهاد می‌گردد که موضوع رشد اخلاقی و مهارت‌های مرتبط با آن در جهت توسعه چندوجهی مهارت‌های کودکان و نوجوانان درزمینۀ پیشگیری و کنترل خشونت و قلدری مدنظر قرار گیرد.

Effectiveness of Ethical Sensitivity Skill Training on Moral Disengagement and Bullying in Adolescent Girls

Introduction: Due to the high prevalence of bullying and the effect of the moral disengagement mechanism in increasing bullying perpetration rate, this study is conducted with the aim of investigating the effectiveness of ethical sensitivity skill training on decreasing the moral disengagement mechanism and bullying perpetration. Method: This study was conducted using the quasiexperimental method and a pretestposttest design with a control group. The statistical population in this study consisted of all middle school girls in Abhar in the academic year of 20192020, and two schools from the middle schools were selected using random cluster sampling to conduct CrickGrotpeter’s selfreporting children’s social behavior scale (1995) survey. 31 students from each group were also selected with the collaboration of each school’s management staff and consultant. Then, one of the schools was purposefully selected as the experimental group for conducting the program, and the other school, as the control group, did not receive any interventional program. The interventional program, consisting of ethical sensitivity skill of Endicott, Bock, Mitchell, and Narvaez (2001), was conducted in nine 45minute sessions in the control group. Bandura’s moral disengagement survey (1996) and CrickGrotpeter’s selfreporting children’s social behavior scale survey (1995) were as well conducted before and after the interventional program. Data were analyzed using the multivariate and univariate covariance analysis. Results: MANCOVA analysis results show that receiving ethical sensitivity training in the experimental group leads to a decrease in the grades of moral disengagement and bullying perpetration posttests in comparison to the control group. Conclusion: Based on the results of this study, it is suggested that the topic of ethical growth and the related skills should be considered for development of multiaspect skills of children and adolescents in prevention and control of aggression and bullying.