تدوین برنامه درمان با علاقه اجتماعی و ارزیابی اثربخشی آن بر رفتارهای قلدری و قربانی نوجوانان

هدف: هدف پژوهش حاضر تدوین برنامه ‌درمان با علاقه اجتماعی و ارزیابی اثر‌‌بخشی آن بر رفتارهای قلدری و قربانی نوجوانان بود. روش: روش تحقیق پژوهش نیمه‌آزمایشی و طرح آن با دو گروه‌ آزمایشی و دو‌گروه کنترل و ارزیابی به ‌صورت پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دو‌ماهه بود. جامعه ‌آماری را کلیه دانش‌آموزان پسر قلدر و قربانی مدارس متوسطه دوره ‌دوم شهر ‌ابرکوه در سال‌تحصیلی 95-1394 تشکیل دادند. به‌ منظور اجرای پژوهش، پس از انجام جامعه‌سنجی، از میان دانش‌آموزانی که بر‌اساس تحلیل ‌نتایج‌‌ جامعه‌سنجی، تحت‌ عنوان قلدر و قربانی طبقه‌بندی شده بودند، تعداد 40 نفر دانش‌آموز به‌طور تصادفی به‌عنوان نمونه گروه‌ قلدر و نیز 40 نفر دانش‌آموز به‌طور تصادفی به‌عنوان نمونه گروه‌ قربانی‌قلدری انتخاب شدند؛ هر‌ گروه به‌طور تصادفی در دو گروه‌ آزمایشی و کنترل جایگزین شدند و پرسشنامه تجدیدنظر شده قلدر/ قربانی الویس را در پیش‌آزمون تکمیل نمودند. گروه‌های‌آزمایش به‌صورت جدا‌گانه، به ‌مدت 12 جلسه (در هر هفته دو جلسه) در برنامه‌ درمان با علاقه اجتماعی قرار گرفتند و گروه‌‌های کنترل هیچ‌گونه آموزشی دریافت نکردند. یافته ها: نتایج آزمون تحلیل ‌واریانس یک‌راهه ‌آمیخته نشان داد، برنامه‌ درمان با علاقه اجتماعی در گروه‌های آزمایش در مقایسه با گروه‌های کنترل همتای‌خود، به‌طور معناداری کاهش رفتارهای قلدری و قربانی را در مرحله پس‌آزمون و پیگیری داشته‌اند. نتیجه گیری: نتایج بیانگر این است که کمک به نوجوانان برای باز جهت‌دهی عقاید و اهداف خود و کاهش احساس کهتری و افزایش تعلق و علاقه‌اجتماعی باعث بهبود رفتار‌ها و کاهش رفتار‌های قلدری و قربانی در نوجوانان شده است.