اثر افزایش راندمان آبیاری بر نوسانات سطح آب زیرزمینی (مطالعۀ موردی: دشت عجب‌شیر، آذربایجان شرقی)

برداشت بیش از اندازه از آب‌های زیرزمینی و کاهش نزولات جوی در سال‌های اخیر، سبب افت سطح این آب‌ها شده است. بنابراین، لازم است با مدیریت بهینه، از واردآمدن خسارت به آن جلوگیری شود. هدف از این پژوهش، بررسی اثر افزایش راندمان آبیاری بر نوسانات سطح آب زیرزمینی آبخوان دشت عجب‌شیر است. با کمک نرم‌افزار visual modflow 3.1، آبخوان منطقه شبیه‌سازی شد. از آمار مهر 1383 برای واسنجی مدل در شرایط ماندگار و از دورۀ آماری مهر 1378 تا شهریور 1384، برای واسنجی مدل در شرایط غیرماندگار استفاده شد. در نهایت، سطح آب زیرزمینی و بیلان آبخوان در دو حالت ادامۀ روند کنونی روش آبیاری (ثقلی) و تغییر سیستم‌های آبیاری به تحت فشار برای دورۀ زمانی پاییز 1384 تا تابستان 1400 پیش‌بینی شد. بر اساس نتایج، با ادامۀ روند کنونی آبیاری، بیلان آبخوان در انتهای دورۀ زمانی پیش‌بینی، 43/2میلیون مترمکعب در سال خواهد بود. با تبدیل سیستم‌های آبیاری سنتی به تحت فشار و افزایش راندمان آبیاری، این مقدار 3/99 میلیون مترمکعب در سال به دست آمد (3/23 میلیون مترمکعب در سال افزایش). همچنین بر اساس نتایج، با تغییر سیستم‌های آبیاری، سطح آب زیرزمینی دشت عجب‌شیر در انتهای دورۀ زمانی پیش‌بینی، به‌‌طور متوسط 4/63 متر افزایش خواهد یافت.

Effect of irrigation efficiency increasing on groundwater level fluctuations (Cast study: Ajab-Shir Plain, East Azarbaijan)

Excessive withdrawal of groundwater and reduced rainfall in recent years have caused the drawdown of groundwater table. Therefore, it is necessary to manage it for preventing its damage. The present study was carried out to investigate the effect of increasing the irrigation efficiency on groundwater fluctuation on AjabShir plain aquifer. The aquifer was simulated by using Visual MODFLOW 3.1 software. The steady state calibration of the model was carried out by using data from October 2004. Then the model was calibrated for unsteady state condition by using data from October 1999 to September 2005. Finally, the groundwater level and water balance of the aquifer were forecasted in two states: continuing the present irrigation method (surface irrigation) and changing it to pressurized irrigation system for fall 2005 to summer 2021 period. Based on the results, with the current irrigation conditions, the aquifer water balance will be equal to 2.43 m3/year for the end of the prediction period. By increasing irrigation efficiency, the balance value was forecasted to be 3.99 m3/year (3.23 m3/day increase). Also, the results showed that changing irrigation systems will lead to an average increase of 4.63 m in the groundwater level of AjabShir plain at the end of the prediction period.