تحلیلی آینده پژوهانه بر جایگاه بازیگران و ذینفعان کلیدی امنیت آبی کشاورزی

تغییر اقلیم و بحران آب از بزرگ‌ترین نگرانی‌های بخش کشاورزی است. ازآنجاکه مسئله کمبود آب در درجه اول به مدیریت آن نسبت داده می‌شود، تامین امنیت آبی مستلزم شناسایی بازیگران و متغیرهای کلیدی آن است. بازیگران کلیدی متعددی، از نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی گرفته تا کشاورزان، در مدیریت بحران آب تاثیر دارند. هدف اصلی این پژوهش تحلیل جایگاه بازیگران و ذی‌نفعان اصلی اثرگذار در امنیت آبی کشاورزی با روش آینده‌پژوهی در استان مازندران بود. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه و روش جمع‌آوری داده‌ها مصاحبه حضوری بود. تعداد نمونه‌های موردمطالعه شامل 16 نفر از کارشناسان و خبرگان این حوزه بودند که به‌روش هدفمند انتخاب شدند. برای تحلیل متغیرها و بازیگران از روش مقایسه زوجی مبتنی بر روش‌شناسی mactor استفاده شد. براساس نتایج، اثرگذارترین و رقابت‌پذیرترین بازیگر در امنیت آبی کشاورزی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و کم‌اثرگذارترین نیز ‌شرکت آب و فاضلاب روستایی بود. تشکل‌های آب‌بران، شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان و جهاد کشاورزی استان به‌ترتیب سه بازیگری بعدی بودند که از موقعیت رقابت‌پذیری بالاتری نسبت به دیگر بازیگران برخوردار هستند. هم‌چنین، متغیرهای میزان و تنوع منابع آبی، مدیریت و حکمرانی خوب آب کشاورزی، پهنه‌بندی اراضی کشاورزی و تبیین الگوی کشت مناسب هر پهنه، توسعه سیستم و فناوری‌های نوین آبیاری نیز موثرترین متغیرهای امنیت آبی بودند. پیشنهاد می‌شود به‌منظور تسریع و تسهیل دستیابی به امنیت آبی کشاورزی با نظارت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، ایجاد یک کارگروه مشترک از شبکه متخصصان آب مشتمل بر کنش‌گران و ذی‌نفعان مختلف، برای برنامه‌ریزی مشارکتی و یکپارچه مدیریت منابع آبی کشاورزی در دستور کار قرار گیرد.

a futures study analysis of key stakeholders and actors in agricultural water security

climate change and water crisis are critical issues impacting the agricultural sector, particularly in regions like mazandaran province. effective water security in agriculture hinges on identifying key players and variables in water management, as water scarcity is often linked to how water resources are managed. a diverse array of actors, from governmental and non-governmental institutions to individual farmers, plays a significant role in managing the water crisis. this study aimed to analyze the key actors and variables influencing agricultural water security in mazandaran province, employing a futures studies perspective to anticipate and mitigate potential challenges. data for this research were collected using a combination of questionnaires and in-person interviews, targeting a sample of 16 experts and specialists selected through purposive sampling. the analysis of variables and actors was conducted using the mactor methodology, which focuses on pairwise comparison to determine the influence and competitiveness of each actor and variable. the results revealed that the most influential and competitive actors in agricultural water security are the management and planning organization, water user associations, the regional water company, and the agricultural jihad organization. in contrast, the rural water and wastewater company was identified as the least influential actor in this context. additionally, among the variables impacting water security, the most significant were quantity and diversity of water resources, good governance and management of agricultural water, land zoning and defining appropriate cropping patterns, development of modern irrigation systems and technologies. empowering farmers to enhance their resilience and adaptability to climate changes can improve water management and strengthen water security.