ارزیابی حکمروایی آب کشاورزی در سازمان‌های دولتی مربوطه

حفظ امنیت غذایی در کنار امنیت آب به‌عنوان دو حوزه تمدن ساز نیازمند ارزیابی و اصلاح مستمر حکمروایی آب کشاورزی است. هدف این مقاله ارزیابی حکمروایی در دستگاه‌های دولتی  در دو حوزه تامین آب و تولید کشاورزی بوده که از نوع آمیخته و تحت رویکرد مشارکتی اجرا شده است. بعد از مرور ادبیات، با اجرای مصاحبه‌های ساخت‌یافته و کارگاه‌های علمی با نمونه کارشناسان و خبرگان انتخاب‌شده به تبیین ویژگی‌های حکمروایی پرداخته، نُه شاخص متناظر با آن در زنجیره تامین آب و زنجیره تولید کشاورزی استخراج‌شده و در قالب پرسشنامه با طیف لیکرت پنج‌تایی موردسنجش قرارگرفتند. روایی پرسشنامه در هر دو بخش توسط کارشناسان و پایایی آن‌ها در سطح آلفای کرونباخ 0.933 موردتایید قرار گرفت. نتایج توصیفی مطالعه حاکی است اندازه شاخص‌های حکمروایی در بخش تامین آب حداقل 1.72، میانگین 1.9 و حداکثر 2.11 برآورد شده و اندازه شاخص‌های حکمروایی در بخش تولید کشاورزی حداقل 2.09، میانگین 2.3 و حداکثر 2.49 برآورد شد. نتایج استنباطی و تحلیلی براساس آزمون یک‌طرفه  t در سطح 0.05 حکایت از غیرقابل‌قبول‌بودن وضعیت شاخص‌های حکمروایی در دو حوزه آب و کشاورزی دارد. بنا به ضعف شدیدتر شاخص «اجماع‌گرایی» نسبت به دیگر شاخص‌ها (وزارت جهاد کشاورزی، 2.3 و وزارت نیرو، 1.9) پیشنهاد می‌شود ظرفیت شورای‌عالی آب کشور به گونه‌ای اصلاح و یا ارتقا یابد که منجر به مشارکت موثر سازمان‌های دولتی و مردمی در طراحی نقشه راه ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی شود.

agricultural water governance assesment in related government organizations

maintaining water security along with food security, as two civilization-building areas, requires water governance and agriculture governance assessment. the research was a mixed type and was done under action research approach, apply literature review, semi-structured interviews, workshops with agriculture and water experts. while introducing the governance features, the relevant indicators in the form of researcher-made questionnaire has been measured in two chains of water supply and agricultural water consumption. the validity of the questionnaire was confirmed by experts and its reliability with cronbach’s alpha of 0.933. the results of the evaluation of nine governance indexes in the water supply chain was (min=1.72, max=2.11) and the evaluation of 9 governance indexes results in the agricultural production chain was (min=2.09, max=2.49). the results indicate, the average score of the water supply organization in the direction of balancing water resources in recent decades is 1.9 (out of 5) and the average score of the agricultural production organization in the direction of improving agricultural water productivity is 2.3 (out of 5). so it is suggested to improve the capacity of the national supreme water council in such a way that the effective participation of other government and ngos be reviewed for designing a road map for improving agricultural water productivity and balancing underground water resources.