چرا مدیریت منابع انسانی-اکولوژیکی کشور با چالش مواجه شده است؟ مطالعه موردی متابولیسم جامعه حوضه آبریز ارس

در پازل توسعه پایدار کشور نقش مهم ساعات فعالیت انسانی به‌ویژه در بخش کشاورزی و اهمیت آن در توسعه پایدار نادیده گرفته شده است. در این مقاله، با استفاده از روش musiasem شرایط اجتماعی، اقتصادی و محیط‌زیستی حوضه رودخانه ارس طی سال‌های 1385 تا 1395 موردبررسی قرار گرفته‌است. شاخص‌های شدتی musiasem برای کل حوضه، بخش کار و بخش خانگی به‌ترتیب 34، 108 و 83 درصد  برای مصرف آب و 21، 4 و 80 درصد برای مصرف انرژی در طول 10 سال افزایش یافته‌اند. این افزایش فشار مصرف منابع طبیعی در حالی رخ داده است که داده‌های جمعیتی نشان از تنها 3 درصد رشد برای کل حوضه می‌دهند. با بسط تحلیل متابولیسم جامعه به درجات پایین‌تر، مشخص شد که در سه بخش اصلی اقتصاد یعنی کشاورزی، صنعت و خدمات نه‌تنها ساعات فعالیت انسانی به‌ترتیب 28، 36 و 29 درصد کاهش پیدا کرده‌اند، بلکه شدت مصرف انرژی آن‌ها به‌ترتیب 64، 84 و 123 درصد و شدت مصرف آب کشاورزی و صنعت 74  و 105 درصد افزایش داشته‌اند. در تحلیل هم‌زمانی سال 1385، شاخص‌های اکولوژیکی اقتصادی برای محصولات کشاورزی اصلی حوضه تهیه و مشخص شد. محصولی مانند عدس آبیاری چیزی در حدود هفت برابر آب، نُه برابر زمین، 11 برابر گاز گلخانه، شش برابر انرژی بیش‌تر نسبت به میانگین سه نوع میوه نیاز دارد تا یک تن بار دهد. در نتیجه با استفاده از این روش می‌توان شاخص‌های تلفیقی جامع‌تری برای تحلیل کمی مسیر پیشرفت اقتصادی محیط زیستی جامعه، و تصویری دقیق‌تری از درهم‌تنیدگی توسعه پایدار به‌ویژه در بخش کشاورزی کشور ارائه کرد.

How Iran’s socio-ecological management can not sustain? Case study of Aras river basin

In Iran’s sustainability puzzle, the role of human time activities, specifically in agriculture, has long been overlooked. For this reason, we applied the MuSIASEM analytical tool on Aras river basin, as a case study, in order to analyze its socioecological development during 20062016. Our results show that the biophysical pressure both on water and energy pillars. Energy metabolic rate (EMR) and Water metabolic rate (WMR) both were shifted 34%, and 21% during the decade of analysis. The household and paid work sectors both have experienced an increase of 83% and 108% in their EMR and WMR, respectively. For assessing the underlying socioeconomic factor, we continued the analysis into the lower level compartments of the societal hierarchy. In agriculture, industry and service sectors, while there was a reduction of 28%, 36% and 29% in human time investments, EMR and WMR were increased by 64%, 84 and 123 for energy, and 74% and 105% for water. We conclude the result with generating composite indicators in agriculture based on the concept of metabolic processor. This shows that a crop like irrigated legume consumed 7 times more water, 9 times more land, 6 times more energy compared to fruits in one ton of their output. Also, legumes brought 37% more net added value with 5 times human time investment compared to fruits.