مدل مدیریت راهبردی تبادل آب مجازی محصولات کشاورزی و دامی ایران

کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خود که در ناحیه خشک و نیمه‌خشک جهان قرار گرفته و همچنین مصارف روزافزون آب، در آینده‌ای نه چندان دور با بحران آب مواجه خواهد شد. بنابراین لازم است در مدیریت مصرف آب کشور جنبه‌های مختلفی را درنظر گرفت. در این تحقیق با استفاده از مدل‌های راهبردی، تجارت آب مجازی محصولات کشاورزی کشور ایران با سایر نقاط جهان برای سال 1393 مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش در سه گام انجام شد. در ابتدا آب مجازی محصولات منتخب محاسبه شده و درگام بعدی با استفاده از مدل swot نقاط ضعف، قدرت، تهدید و فرصت‌های تبادل آب مجازی محصولات کشاورزی ایران شناسایی شدند. سپس برای کمی‌سازی راهبرد و تعیین بهترین راهبرد عملیاتی از دو ماتریس qspm و ماتریس فریمن (ذی‌نفعان) استفاده شد. در بررسی مدل swot، مشخص شد که راهبرد مناسب جهت حرکت بسوی شرایط مطلوب، راهبرد تهاجمی می‌باشد. همچنین بررسی ماتریس qspm نشان داد که راهبرد افزایش تمرکز روی تولید محصولات با آب مجازی کم به‌ویژه زعفران و کشمش با کسب امتیاز 5.371 و راهبرد استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی برای فرآوری محصولات با آب مجازی کم با امتیاز 5.193 راهبردهای عملیاتی اصلی در این تحقیق هستند. نتایج بررسی ماتریس ذی‌نفعان نیز نشان داد که استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی برای فرآوری محصولات با آب مجازی کم و صادرات این محصولات (امتیاز 105) بهترین گزینه برای تبادل محصولات کشاورزی ایران است. بنابراین با بکارگیری این دو راهبرد هم به مسائل آب کشور توجه شده و از سویی دیگر، مسائل اقتصادی تبادل محصولات کشاورزی محقق می‌شود.

Strategic Management Model for Virtual Water Exchange of Iranian Agricultural and Animal Productions

Due to the geographical location of Iran, which is located in an arid and semiarid region and increasing consumption of water, Iran will face a water crisis in the future. Therefore, it is necessary to consider different strategies in the country’s water consumption management. In this study, using strategic models, virtual water trade between Iran and other parts of the world was investigated for 2014. This study was carried out in three steps. First, the virtual water of selected products was calculated and in the next step using SWOT model, weaknesses, strength, threat and opportunities of virtual water exchange were identified. Then, QSPM and Friedman (stakeholder) matrices were used to quantify the strategy and determine the best operational strategy. Investigating the SWOT model, it was found that the appropriate strategy to move towards the optimal conditions is the aggressive strategy. The QSPM matrix analysis also showed that the focus on the production of lowvirtual water products especially saffron and raisins (5.37 points) and using foreign investment for the processing of lowvirtual water products (5.1 points) are the main operation strategies in this research. The results of the stakeholder matrix also showed that using foreign investment to process lowwater virtual products and then export these products (score 105) is the best option for exchanging Iranian agricultural products. Therefore, applying these two strategies will also address the country’s water problems and, on the other hand, the economic issues of agricultural commodity exchange are resolved.