اخلاق علم‌آموزی درآثار علمی و سیره عملی عالمان دینی در یکصد سال اخیر حوزه علمیه قم

از ورود آیت‌الله ‌حائری به قم و تاسیس حوزه علمیه در سال 1340ق تا کنون که یکصدسال از آن می‌گذرد، از منظرهای مختلف می‌توان این بازه زمانی را بررسی کرد. این پژوهش کوشیده است با توجه به این سده، اقدامات علمای حوزه علمیه درباره اخلاق علمی را مد نظر قرار دهد. بر اساس مطالعه نظام‌مند صورت‌گرفته در باب آثار و سلوک علمای حوزه علمیه قم، توجه به شئونات اخلاقی در محیط علمی، رعایت احترام شاگردان، پیگیری احوال و مشکلات طلاب و رعایت ادب در گفتار و کردار از جمله موضوعاتی است که در سیره و سبک علمی آنان مشهود است. انعکاس این تلاش‌ها در چهار محور تالیفات و نگاشته‌های علما در باب اخلاق علم؛ سخنرانی‌ها و خطابه‎هایی در باب بایدها و نبایدهای اخلاقی تعلیم و تعلم؛ روش‌ها و مواجهه‌های اخلاقی علما با طلاب (سیره اخلاقی علما)؛ و فعالیت‎های فرهنگی و اخلاقی صورت‌گرفته در باب اخلاق علم، قابل ترسیم است. این پژوهش با تبیین تاریخی و به روش «توصیفی- تحلیلی» عهده‌دار این مهم گردیده است.

ethics of learning in the scientific works and practical life of religious scholars of the last century of qom seminary

the period between the arrival of ayatollah haeri to qom and the establishment of the seminary in 1340 a.h. and the present time, which has been a hundred years, can be examined from different perspectives. in this research, an attempt has been made to pay attention to the actions of seminary scholars regarding scientific ethics. based on the systematic study of the works and behavior of qom seminary scholars, some issues such as paying attention to morals in the academic environment, respecting the students, following up on the students’ conditions and problems, and observing politeness in speech and deeds are obvious in their academic style. the reflection of these efforts can be observed in the four axes of scholars’ writings about the ethics of science; speeches and sermons about the moral rules of teaching and learning; the methods and ethical encounters of scholars with students (the moral conduct of scholars) and the cultural and ethical activities carried out regarding the ethics of science. using the descriptive-analytical method, this research is a historical explanation of the above-mentioned issue.