انگیزه‌های استهزا در اخلاق اسلامی با تاکید بر دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی

استهزا یکی از رفتارهای زننده و ناپسند در زندگی اجتماعی به شمار می‌آید. همچنین این عمل در اخلاق اسلامی به شدت محکوم است. در جای‌جای قرآن کریم نیز تمسخر یکی از موانع و مشکلات جدی انبیا در مسیر هدایت دانسته شده است. این مقاله در پی یافتن انگیزه‌ها و عوامل بروز رفتارهای استهزاگونه در جامعه با توجه به دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی است. این نوشته به روش توصیفی تحلیلی با گردآوری کتابخانه‌ای اطلاعات سامان یافته است. براساس دیدگاه و طرح کلی ایشان درباره انگیزه‌های نفس، عوامل پیدایش استهزا را می‌توان به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم کرد. انگیزه‌های فرعی ترکیبی از انگیزه‌های اصلی بوده و بازگشت آنها نیز به حب ذات است. انگیزه‌های اصلی شامل حب بقا، حب کمال و لذت‌جویی است. کمال‌جویی خود به دو بخش قدرت‌طلبی و علم‌دوستی تقسیم می‌شود. خودکم‌بینی، خودبرتربینی و حسادت نیز از مصادیق انگیزه‌های فرعی است. به‌طور کلی تمام این انگیزه‌ها مبتنی بر هرم سه بعدی نفس بوده، نوع شناخت و هوای نفس عامل انحراف کشش‌های فطری خواهد بود.