بررسی تطبیقی نظریه‌ جی ای مور و ژان ژاک روسو در باب توجیه گزاره‌های اخلاقی

یکی از مهم‌ترین مسائل معرفت‌شناختی حوزه‌ فلسفه‌ اخلاق، مسئله‌ توجیه گزاره‌های اخلاقی است. در باب توجیه گزاره‌های اخلاقی، نظریات متفاوتی از منظر فیلسوفان اخلاق ارائه ‌شده است. از میان این نظریات، دو نظریه‌ وجدان‌گرایی و شهودگرایی به ‌صورت ظاهری بیشترین شباهت را به هم دارند. وجدان‌گرایان اخلاقی معتقدند: برای انجام امور اخلاقی نیاز به تفکر منطقی نیست؛ بلکه وجدان به‌تنهایی انسان‌ها را به اعمال اخلاقی دعوت می‌کند. از سوی دیگر، شهودگرایان نیز چنین ادعایی را با بیان دیگری مطرح می‌کنند. این دو نظریه، با تمام شباهت‌هایی که به هم دارند، به علت اختلاف در معناشناسی، اختلافاتی در معرفت‌شناسی گزاره‌های اخلاقی دارند. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، نظریات ژان‌ژاک روسو سردمدار وجدان‌گرایی و جی‌ای مور سردمدار شهودگرایی را بررسی کرده و به نقد آن پرداخته است. حاصل این پژوهش این است که نظریات وجدان‌گرایی روسو و شهودگرایی مور در مسئله‌ توجیه گزاره‌های اخلاقی، از سه منظر با یکدیگر اختلاف دارند. ابتدا آنکه اگرچه هر دو فیلسوف به‌عنوان درون‌گرایان معروف‌اند، روسو وجدان را یک حس درونی معرفی می‌کند، ولی مور شهود را مشاهده‌ عقلانی می‌داند و تاکید دارد که شهود، حسی نیست. افزون‌براین، شهود و وجدان در دائمی بودن یا نبودن و طبیعی بودن یا نبودن، اختلافاتی نیز دارند.