>
Fa   |   Ar   |   En
   بازاندیشی در مفاهیم مرتبط با فرآیندهای رشد و اشکال سکونتی در مناطق کلانشهری  
   
نویسنده شمس پویا محمدکاظم ,توکلی نیا جمیله ,صرافی مظفر ,فنی زهره
منبع پژوهشهاي دانش زمين - 1396 - دوره : 8 - شماره : 31 - صفحه:62 -83
چکیده    کلانشهرها تحت تاثیر عوامل بیرونی و درونی به سوی نواحی پیرامونی خود گسترش می یابند و در این روند منجر به شکل گیری اشکال سکونت و فعالیت با ویژگی های مختص به خود می شوند که شناخت آن از جمله وظایف برنامه ریزان شهری محسوب می شود. در این نوشتار به دسته بندی مفاهیم مرتبط با فرآیندهای فضایی رشد و اشکال سکونتی در مناطق کلانشهری مبادرت شد. تحقیق حاضر از سنخ تحقیقات توصیفی تحلیلی و از آنجا که در پی کشف و شناسایی متغیرهای مهم و طبقه بندی آن ها و در برخی موارد ارتباط الگوها با یکدیگر است با تحقیقات اکتشافی سنخیت پیدا می کند. نتایج تحقیق نشان می دهد که در میان مفاهیم مورد بررسی، هاله های کلانشهری بیش از دیگر اشکال ویژگی تنوع (کاربری زمین، ساختارهای قومی، اجتماعی و اقتصادی) به خود می گیرند. هم چنین الگوی سکونتگاهی فراشهر و شهرهای لبه ای محصول شهرنشینی در کشورهای پیشرفته محسوب می شوند، ضمن آنکه توجه به سطوح کلان، میانی و خُرد جامعیت بیشتری را به منظور بررسی فرآیند پادشهرنشینی به دست می دهد. در ناحیه پیراشهری نیز غالباً رقابتی حذفی بین شهر و روستا صورت می گیرد که تداوم چنین روندی به زیان روستا و تخریب اراضی کشاورزی منجر می شود. در انطباق با وضعیت و شرایط ایران به نظر می رسد بتوان چنین محیط هایی را عرصه‌های نه شهر و نه روستا نامید. در مجموع توجه به معیارهای کالبدی در بررسی و دسته بندی فرآیندهای رشد و اشکال سکونتی ناکافی به نظر می رسد، زمانی چنین مطالعه ای کامل تر می شود که معیارهای کالبدی با معیارهای کارکردی، به ویژه جریان های روستایی ـ شهری و تبلور آن در پیوندهای روستایی ـ شهری تکمیل شود. کلانشهرها تحت تاثیر عوامل بیرونی و درونی به سوی نواحی پیرامونی خود گسترش می یابند و در این روند منجر به شکل گیری اشکال سکونت و فعالیت با ویژگی های مختص به خود می شوند که شناخت آن از جمله وظایف برنامه ریزان شهری محسوب می شود. در این نوشتار به دسته بندی مفاهیم مرتبط با فرآیندهای فضایی رشد و اشکال سکونتی در مناطق کلانشهری مبادرت شد. تحقیق حاضر از سنخ تحقیقات توصیفی تحلیلی و از آنجا که در پی کشف و شناسایی متغیرهای مهم و طبقه بندی آن ها و در برخی موارد ارتباط الگوها با یکدیگر است با تحقیقات اکتشافی سنخیت پیدا می کند. نتایج تحقیق نشان می دهد که در میان مفاهیم مورد بررسی، هاله های کلانشهری بیش از دیگر اشکال ویژگی تنوع (کاربری زمین، ساختارهای قومی، اجتماعی و اقتصادی) به خود می گیرند. هم چنین الگوی سکونتگاهی فراشهر و شهرهای لبه ای محصول شهرنشینی در کشورهای پیشرفته محسوب می شوند، ضمن آنکه توجه به سطوح کلان، میانی و خُرد جامعیت بیشتری را به منظور بررسی فرآیند پادشهرنشینی به دست می دهد. در ناحیه پیراشهری نیز غالباً رقابتی حذفی بین شهر و روستا صورت می گیرد که تداوم چنین روندی به زیان روستا و تخریب اراضی کشاورزی منجر می شود. در انطباق با وضعیت و شرایط ایران به نظر می رسد بتوان چنین محیط هایی را عرصه‌های نه شهر و نه روستا نامید. در مجموع توجه به معیارهای کالبدی در بررسی و دسته بندی فرآیندهای رشد و اشکال سکونتی ناکافی به نظر می رسد، زمانی چنین مطالعه ای کامل تر می شود که معیارهای کالبدی با معیارهای کارکردی، به ویژه جریان های روستایی ـ شهری و تبلور آن در پیوندهای روستایی ـ شهری تکمیل شود.
کلیدواژه ناحیه پیراشهری، فراشهرنشینی، پادشهرنشینی، هاله روستایی- شهری، شهر- لبه.
آدرس دانشگاه شهید بهشتی, دانشکده علوم زمین, ایران, دانشگاه شهید بهشتی, دانشکده علوم زمین, گروه جغرافیای انسانی و آمایش, ایران, دانشگاه شهید بهشتی, دانشکده معماری و شهرسازی, گروه شهرسازی, ایران, دانشگاه شهید بهشتی, دانشکده علوم زمین, گروه جغرافیای انسانی و آمایش, ایران
 
   Rethinking in the related concepts to growth processes and forms of residential in metropolitan areas  
   
Authors
  
 
 

Copyright 2023
Islamic World Science Citation Center
All Rights Reserved