سنگ‌نگاری، ژئو‌شیمی، کانه‌زایی و جایگاه زمین‌ساختی - ماگمایی کانسار مس‌گرماب، قائن (خراسان‌جنوبی)

سار مس­گرماب در50 کیلومتری شمال شرق شهرستان قائن، در قالب برگه زمین‌شناسی 1:100.000 آبیز و زون شرق­ایران واقع شده است. سنگ های آتشفشانی کانسار مس گرماب به سن پالئوسن­ بالایی- ائوسن، شامل تناوبی از گدازه ها (آندزیت، تراکی­آندریت، آندزیت-بازالت و بازالت) و مواد آذرآواری (انواع توف وآگلومرا) هستند. این سنگ ها، بر اساس داده های ژئوشیمیایی عناصر اصلی و کمیاب، شباهت زیادی به گدازه های کالک­آلکالن دارند. مقدار al2o3 آنها زیاد و در عین حال عدد منیزیمی پایینی دارند. تمامی نمونه ها دارای ماهیت متاآلومین و کلسیمی- قلیایی پتاسیم متوسط- بالا هستند. مقادیر بالای عناصر rb, sr, k, u, th, zr و ba، نسبت­های بالای­k2o/rb وfeo/mgo حاکی از شباهت سنگ های این محدوده با سنگ های توده های آذرین کمان های ماگمایی حاشیه فعال قاره هاست. دگرسانی سیلیسی، کلریتی، کربناتی، آرژیلیک، پروپیلیتیک و اُپاسیتی شدن مهمترین زون های دگرسانی می باشند. در این محدوده ماگمایی غنی از مس حین صعود از زون فرورانش، به سطح زمین برخورد کرده است و مجموعه ای ازسنگ های آتشفشانی با ترکیب حدواسط تا بازیک به صورت گدازه و آذرآواری (آگلومرا و توف) در سطح زمین ایجاد کرده است که میزبان کانه­زایی مس می­باشند. کانی­سازی سولفیدی مس در اثر عملکرد سیالات گرمابی که در امتداد گسل ها در حرکت بوده ایجاد شده است. بارزترین ویژگی این منطقه چینه کران بودن و پاراژنز ساده با چیرگی کالکوسیت به عنوان کانه اصلی است. کانی های کالکوسیت، کولیت، دیژنیت، بورنیت وکالکوپیریت پاراژنز­کانیایی را تشکیل می دهند. علاوه بر کانی های سولفیدی، مس طبیعی، کانی های اکسیدی از جمله کوپریت- تنوریت و کربنات های مس نیز دیده می شوند. در بیشتر موارد هم رشدی بین کانه های مس دیده می شود. عیار نقره در نمونه های آنالیز شده، بالا است (متوسط مقدار نقره ppm 34/8 و مس % 4/2)، با این حال کانی مستقلی از نقره شناسایی نشد. بر اساس ویژگی های زمین شناسی، ژئوشیمیایی، دگرسانی و کانی سازی، کانسار مس گرماب یک کانسار تیپ مانتو است. مقایسه ویژگی های این کانسار با کانسارهای بزرگ دنیا و ایران نشان می دهد این کانسار بیشترین شباهت را با کانسارهای مس عباس آباد و ورزگ (ایران) و بوئنااسپرانزا (شیلی) دارد.