ارزیابی کیفیت آب سطحی حوزه آبریز هراز- قره سو با استفاده از تکنیک‌های آماری چند متغیره

تکنیک های آماری چند متغیره تحلیل خوشه ای، تحلیل مولفه های اصلی، تحلیل عاملی و تحلیل توابع تشخیص برای ارزیابی تغییرات مکانی و تحلیل داده های 13 پارامتر کیفیت آب سطحی در 22 ایستگاه هیدرومتری حوزه آبریز رودخانه هراز- قره سو در دوره آماری به مدت 5 سال مورد استفاده قرار گرفت. تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی بر اساس پارامتر های کیفیت آب سطحی، 22 ایستگاه مورد مطالعه را در سه خوشه همگن طبقه‌بندی نمود. به منظور شناخت مهم‌ترین پارامترهای کیفیت آب در هر منطقه همگن از تحلیل عاملی بر اساس روش تحلیل مولفه های اصلی استفاده شد. نتایج نشان داد که 2، 3 و 2 عامل به عنوان مهم ترین پارامتر های تغییر کیفیت آب با مجموع واریانس 27/87 و 86/87 و 58/91 به ترتیب در خوشه های همگن 1، 2 و 3 می باشد. عامل های بدست آمده از تحلیل عاملی نشان می دهد که پارامتر های موثر بر تغییرات کیفیت آب عمدتاً با هوازدگی و شست وشوی نمک های تبخیری (طبیعی)، آلودگی‌های آلی ناشی از فاضلاب-های خانگی، تغییرات کاربری اراضی، استفاده از حاصلخیزکننده ها و کود های شیمیایی، مرتبط می باشند. نتایج تحلیل توابع تشخیص نشان داد در روش استاندارد تمامی پارامترها (13 پارامتر)، در روش پیشرونده تمامی پارامترها به جز عامل tds و در روش پسرونده دو پارامتر cl- و so42- به عنوان عامل های موثر در کیفیت آب سطحی رودخانه هراز- قره سو شناخته شد. بنابراین، این پژوهش کارایی تکنیک های آماری چند متغیره را برای تحلیل و توجیه مجموعه داده های پیچیده در ارزیابی کیفیت آب سطحی، تعیین منابع آلاینده/ عامل ها و فهم تغییرات مکانی جهت مدیریت کارآمد کیفیت آب رودخانه، نشان می دهد.