ظرفیت نهادی و توسعه پایدار منطقه‌ای (موردپژوهی: شهرستان‌های بجنورد و راز و جرگلان، استان خراسان شمالی)

مقدمه: در سه دهه اخیر، کاربست ظرفیت نهادی در تحقق توسعه پایدار منطقه ای در راس برنامه ریزی های توسعه ای کشورهای جهان درآمده، با این حال در کشورهای کمتر توسعه یافته ای همچون ایران این مهم مورد غفلت واقع شده است. این نهادها به عنوان کارگزاران توسعه نقش بی بدیلی در تحولات فضایی دارند که در این پژوهش شهرستان های بجنورد و راز و جرگلان مورد مطالعه قرار گرفته تا ابتدا ظرفیت نهادهای متولی توسعه در آن ارزیابی گردد و سپس رابطه این ظرفیت ها بر توسعه پایدار منطقه ای تحلیل گردد.موارد و روش ها: جامعه آماری پژوهش در سطح کارکنان نهادی و جامعه مدنی است که در هر کدام از آن ها به تعداد 400 نمونه به شیوه غیرتصادفی برگزیده شده است تا با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی؛ یافته های پژوهش ارائه گردد.بحث و نتایج: نتایج پژوهش براساس آزمون t-test تک نمونه ای مستقل نشان می دهد که از منظر کارکنان نهادی، در شهرستان بجنورد میانگین مولفه های ظرفیت نهادی برابر با 2.63 و در شهرستان راز و جرگلان 2.44 می باشد که از حد متوسط به ترتیب 0.37 – و 0.56 - کمتر است. براساس نظرات جامعه مدنی، اقدامات نهادی در راستای توسعه پایدار منطقه ای در شهرستان بجنورد 2.44 و در شهرستان راز و جرگلان 2.37 می باشد که با سطح اطمینان 95 درصد می توان معناداری و تفاوت های به دست آمده تایید نمود و به عملکرد نامطلوب نهادها پی برد. همچنین نتایج آزمون پیرسون گویای ارتباط مثبت و معنادار میان برخی از مولفه های پژوهش است. ارتباطی که میان 17 مولفه پژوهش در دو شهرستان وجود دارد نشان می دهد که در صورت ارتقای ظرفیت نهادی می توان فرایند و نهادینگی توسعه پایدار را محقق ساخت اما در شرایط فعلی به دلیل ظرفیت پایین نهادها این رابطه تاثیر منفی برجای گذاشته به گونه ای که ظرفیت پایین نهادها موجب ناکارآمدی آنان و تاثیرات ناکافی شده است در همین ارتباط لازم است توجه ویژه ای به هر کدام از ابعاد ظرفیتی شود به گونه ای که با سیاست گذاری های خرد و کلان در دستور کار جدید، به ارتقای آن همت گمارد گرچه صرفا به دلیل ظرفیت نهادی نمی توان توسعه را در شهرستان های مطالعاتی پیش بینی کرد که بر همین اساس می بایست ظرفیت های ایجاد شده را به بهره برداری رساند تا تاثیرات مطلوب و مثبت آن ماندگار گردد.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش در ارتباط با مناطق مطالعاتی است و ممکن است تعمیم پذیری آن در مناطق دیگر کشور و جهان قابل تایید نباشد زیرا بسترهای توسعه و درجه توسعه یافتگی جوامع و همچنین سیستم های اجرایی کشورها در مواجه با مسائل با توجه به کثرت نهادها متفاوت است. در نهایت پیشنهادات اجرایی همچون تنظیم مشوق های مادی و معنوی برای نهادها در راستای رقابت برای ارتقای خدمات رسانی و عملکردهای بهینه تر و مطلوب تر ارائه شده است.

institutional capacity and sustainable regional development (case study: bojnourd and raz and jorglan counties, north khorasan province)

introduction: regional sustainable development is influenced by many variables, and institutional capacity is one of them. if institutions have significant capacity, development is more possible, that’s why this subject has a special importance for study. however, there are fundamental challenges in using the institutional capacities, which, especially in developing countries, have endangered the goals of sustainable development more than before and should be discussed and investigated.materials and methods: this research aims to answer two questions with a comparative study of bojnord and raz and jorglan in north khorasan province. 1- what is the level of institutional capacity in the study areas? 2- what is the relationship between institutional capacity and regional sustainable development? the statistical population of the research is at the level of institutional employees and civil society, from which 400 samples have been selected from each of them.results and discussion: the results of the research based on the independent one-sample t-test show that according to the employees, the average of the institutional capacity components in bojnord is equal to 2.63 and in raz and jorglan it is 2.44, which is lower than the average. according to the opinions of the civil society, institutional measures in line with the sustainable development of the region are 2/44 in bojnord and 2/37 in raz and jorglan, which can confirm the obtained results with a 95% confidence level and realize the unfavorable performance of the institutions. also, the results of pearson’s test show a positive and significant relationship between some research components. in raz and jarglan, as one of the most deprived areas of north khorasan province, the situation is far more critical than in pebjnoord as the capital of the province. because, on the one hand, the institutional capacity is extremely low, and on the other hand, the performance of the institutions, in parallel with their capacity, has had very little effects on the process and institutionalization of sustainable development. although this pattern is also true in bojnord, but to some extent its situation is more hopeful and more favorable than raz and jarglan.conclusion: the results of this research are related to the study areas and its generalizability may not be confirmed in other regions of the country and the world because there is a big difference between the development process and the degree of development of societies as well as the executive systems of countries. finally, executive proposals have been presented, such as providing incentives for institutions to improve service delivery and more optimal and desirable functions.