آنالیز رخساره‌ای و محیط‌های رسوبی نهشته‌های دریای عمیق سازند سرگلو (ژوراسیک میانی) در شمال غرب حوضه زاگرس

مقدمه: حوضه رسوبی زاگرس به واسطه وجود ذخایر عظیم نفت و گاز از دیرباز مورد توجه زمین شناسان بوده است. تحقیقات رسوب شناسی و رخساره ای مختلف در این حوضه به ویژه بر روی توالی های رسوبی ژوراسیک و کرتاسه پتانسیل بالای این رسوبات را به عنوان نهشته های سنگ منشا هیدروکربن مطرح نموده است. سازند سرگلو از جمله این توالی ها است که از رسوبات حاوی مقادیر فراوان دوکفه ای های پوسته نازک تشکیل شده است. در این مطالعه از تغییرات تنوع، فراوانی دوکفه ای های پوسیدونیا جهت تفکیک و بررسی تفاوت زیرمحیط های رسوبی مختلف در نهشته های رسوبی سازند سرگلو استفاده می شود. به دلیل اهمیت بالای رسوبات سازند سرگلو به عنوان کاندیدای سنگ منشا هیدروکربن نتایج به دست آمده جهت بازسازی شرایط جغرافیای دیرینه و مطالعت در راستای اکتشاف هدیروکربن در حوضه زاگرس از اهمیت بالایی برخوردار است. مواد و روش ها: برش‌های چینه‌شناسی تنگ هاونده، کزی، دودان، بیزل، تنگ‌مستان، هماجگه در زون لرستان (در استان‌ کرمانشاه)، جهت آنالیز رخساره ای و تفسیر محیط رسوبی سازند سرگلو برداشت گردیدند. جهت بازسازی محیط رسوبی توالی های سازند سرگلو در برداشت های صحرایی ضخامت نهشته ها، سطوح لایه بندی (تدریجی، فرسایشی)، ساختارهای رسوبی، تغییرات اندازه دانه ها و همچنین ارتباط لایه ها مورد بررسی قرار گرفتند. نامگذاری رخساره های کربناته بر مبنای طبقه بندی دانهام (dunham, 1962) و شناسایی مجموعه های رخساره ای و محیط های مرتبط با آنها بر مبنای مدل های فلوگل (flugel, 2010) و ویلسون (wilson, 1975) است.نتایج و بحث: براساس آنالیز داده های صحرایی و نتایج آزمایشگاهی هشت ریزرخساره در رسوبات سازند سرگلو شناسایی شده است که در دو مجموعه رخساره ای شامل حوضه و رمپ میانی از یک رمپ کربناته با انتهای پرشیب قرار می گیرند. رخساره های دانه ریز و گل پشتیبان در بخش عمیق حوضه زیر حد موجسار طوفانی که با نرخ رسوب گذاری پایین، گردش آب پایین و سطح پایین اکسیژن و مقادیر بالای مواد آلی مشخص می شود، نهشته شده اند. مجموعه رخساره ای رمپ بیرونی شامل سنگ آهک های نازک تا متوسط لایه تیره رنگ است. این ویژگی ها نشان دهنده توسعه جریانات توربیدیتی در زمان تشکیل این تجمعات و افزایش نرخ رسوب گذاری و شرایط نسبتا مناسب تر برای مجموعه های زیستی کف زی است که وجود مقادیر بالای آشفتگی های زیستی مشخص می شود.نتیجه گیری: آنالیز رخساره ای توالی سازند سرگلو در زون لرستان دلالت بر محیط رسوبی رمپ خارجی و بخش عمیق کف حوضه و رسوبات پلاژیک و همی پلاژیک می نماید که به صورت دوره ای با جریانات توربیدیتی همراه بوده است. ارزیابی صحرایی و آزمایشگاهی توالی رخساره ای نشان می دهد که دو عامل میزان اکسیژن و جریانات داخل حوضه ای مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر روی نهشته های سازند سرگلو می باشند. اکثر رخساره های سازند سرگلو در محیط دریایی عمیق تحت شرایط احیایی یا نیمه احیایی ته نشین شده اند. در مقابل، وجود تجمعات خرده های دوکفه ای پلاژیک از پوسیدونیا نشان دهنده رشد و شکوفایی آنها در شرایط مناسب زیست محیطی است. میزان کفه های منفصل، خردشدگی و شکستگی و نوع جهت یافتگی مجدد پوسته های دوکفه ای پوسیدونیا در رخساره های شناسایی شده حاکی از حمل مجدد آنها به وسیله جریانات دوره ای توربیدایت در یک محیط با رسوب گذاری غالب پلاژیک است.

facies analysis and sedimentary environments of deep marine deposits from the sargelu formation (middle jurassic) in nw zagros basin

introduction: the zagros sedimentary basin has long been considered by geologists because of the presence of the hydrocarbon reservoirs and source rocks. variable sedimentology and facies studies in this basin especially in jurassic and cretaceous successions have displayed their high potential as hydrocarbon source rocks. the sargelu formation is one of these successions that consist of abundant thin-shelled bivalves. in this study diversity and abundance of the posidonia-dominated faceis have applied to differentiation of the sub-environments and reconstruction of the palaeoecological conditions of the sargelu formation. because of the importance of the sargelu sediments as source rocks, the achieved results are useful for reconstruction of the paleogeographical condition and hydrocarbon exploration in the zagros basin.  materials and methods: the studied outcrops of the sargelu formation throughout zagros fold-thrust belt including the lorestan zone consists of tange-havandeh, kezi, dowdan, bizel, tange-mastan and homajgah. to evaluation and determination of the sedimentary facies and sedimentary environment of the sargelu sediments, a detailed sedimentary parameters include sediment/package/layers thickness, bedding boundaries (gradational, sharp, erosional), sedimentary structures, variable grain size, type and preservation mode of macrofossils (fragmented, whole, disarticulated, articulated) were recorded in the field. based on microscopic asses on 500 thin-section, eight carbonate facies were identified in the sargelu sediments in the studied area. carbonate facies were classified/named according to dunham (1962) classification. identification of the facies/facies associations and their sedimentary environments were based on wilson (1975) and flugel (2010) scheme. results and discussion: based on the microscopic and field analysis, eight facies have been identified in the sargelu sediments that were related to two facies associations including basin to outer ramp of a distally steepened ramp system. mud-dominated, fine-grained facies were deposited in the basin environment below swb, characterized by long time of the low sedimentation rate, low water circulation and low oxygen level, displayed by high abundance of the organic material in this sediments. outer ramp association consists of thin- to medium-bedded dark limestone. these special features display periodically activity of the turbidity currents during deposition of the shell concentration and higher sedimentation rate and relatively favorable environmental conditions for the benthic communities, displayed by abundance bioturbation in these sediments.conclusion: facies analysis of sargelu formation exposed in lorestan zone led to identification of two facies associations, representing basin to outer ramp of a distally steepened ramp system. basin deposits in central lorestan zone include pelagic and hemi-pelagic deposits, displayed by mud-dominated, fine-grained facies. in contrast, posidonia pelagic bivalves are interpreted as the result of the proliferation of this bivalve during periods of favorable environmental conditions on the sea floor. disarticulation, fragmentation, and reorientation of posidonia pelagic bivalves can be indicative of reworking, by turbidity currents which periodically interrupted periods of lower-energy suspension sedimentation.