تاثیر تغییرات کاربری اراضی بر دینامیک رودخانه کلیبرچای (مسیر پیغام تا روستای کیارق)

رودخانه‌ها پدیده‌هایی فعال هستند که دائماً بستر و کناره‌های خود را دستخوش تغییر قرار می‌دهند. رودخانه کلیبرچای از مهم‌ترین رودخانه در منطقه ارسباران است که زهکش اصلی حوزه کلیبرچای به رودخانه دائمی ارس هست. این مطالعه با هدف تعیین کمی تغییرات کاربری اراضی بر روی دینامیک رودخانه در امتداد رودخانه کلیبرچای در آذربایجان شرقی، برای یک دوره 20 سال (2000-2020) انجام ‌شده است. مورفولوژی و بررسی کانال رودخانه کلیبرچای برای سال‌های 2000 و 2010 و 2020 با استفاده از تصاویر ماهواره لندست، مورد ارزیابی قرار گرفته است. از شاخص‌های تفاضل آب نرمال شده و شاخص اصلاحی تفاضل آب نرمال شده و نیز جهت آشکارسازی و تعیین نوع کاربری‌ها، از طریق روش طبقه‌بندی نظارت‌شده استفاده‌ شده است. از تصاویر ماهواره‌ google earth، برای ارزیابی نتایج شاخص‌های مورد استفاده، بهره گرفته شد. تغییرات دینامیک جانبی مجرای رودخانه کلیبرچای در طول 20 سال گذشته با استفاده از روش ‌ترانسکت و ضریب خمیدگی و نرخ مهاجرت مجرا و مورد بررسی قرار گرفت. طی بازه زمانی20 سال، علی‌رغم ایجاد میانبرها و مهاجرت جانبی، میانگین مقادیر سینوزیته و شعاع انحنای مجرای رودخانه کلیبرچای تغییرات چشمگیری نداشته است. روند بازه‌ها‎‎ بیشتر از الگوی مئاندری پیروی می‌کنند و تنها ترانسکت شماره 7 از الگوی مئاندری به الگوی سینوسی تغییر حالت داده است. این امر نشان می‌دهد که رودخانه در تعادل دینامیک می‌باشد و در 20 سال گذشته تغییرات زیادی را تجربه نکرده است. در تحلیل کاربری اراضی هر چه از سال 1379 به سمت سال 1399 حرکت نماییم بر میزان اراضی مراتع افزوده ‌شده و از میزان اراضی بایر و بیرون‌زدگی سنگی کاسته شده است. همچنین در بازه زمانی 20 ساله به مقدار جنگل‌ و اراضی جنگلی  منطقه مطالعاتی افزوده‌ شده است که با توجه به خالی شدن برخی از روستاها به خاطر مهاجرت و خالی شدن سکنه در روستاها و غیرقابل‌دسترس بودن مناطق جنگلی قابل‌قبول به نظر می‌رسد.

the effect of land use changes on the dynamics of kalibar chay river (route from peygham to kiarag village)

introductionthere is strong feedback between river channel dynamics, floodplain and coastal plain development. rivers are active phenomena that are constantly changing their bed and banks, and this causes the course of the river to undergo fundamental changes over time. kalibarchai river is one of the most important rivers in arasbaran region, which is the main drainage of kalibarchai basin to the permanent aras river. this study was conducted to determine the quantitative changes of land use on river dynamics along the kleibarchay river in east azerbaijan for a period of 20 years (2000-2020).materials and methodsthe configuration and survey of the kaleybarchay river canal for 2000, 2010 and 2020 have been evaluated using landsat satellite imagery, landsat 7etm sensors images and landsat8 satellite oli / tirs images. in this study, for reconstruction and separation, various indicators such as: normalized water difference index (ndwi) and normalized water difference correction index (mndwi) and also to detect and determine the type of uses, through the supervised maximum likelihood classification method have been used. google earth imagery was used to evaluate the results of the indicators used. arc gis software was used to create the database, spatial-spatial analysis and envi software was used to process satellite images. atmospheric corrections were performed to eliminate the effects of scattering and absorption of electromagnetic waves in the range of visible and infrared waves. in order to make atmospheric corrections, the first step of calculating the amount of radiance was calculated, and from the amount of radiance, we reached the desired atmospheric correction process. finally, atmospheric correction was performed on the images by flaash method.results and discussion lateral dynamics changes of the kaleybarchay river canal during the last 20 years were studied using the transect method and the curvature coefficient and migration rate of the canal. the highest average of lateral duct displacement between 2000 and 2020 with the value of /51, is related to transect number 1 and the lowest amount of duct displacement is related to transect number15 with the value of /10. over a period of 20 years, despite the creation of shortcuts and lateral migration, the mean values ​​of the sinusoidal and radius of curvature of the kaleybarchay river canal have not changed significantly.conclusionthis shows that the river is in dynamic equilibrium and has not changed much in the last 20 years. in land use analysis, the most changes have occurred in pastures and barren lands, in other words, as we go from 2000 to 2020, the amount of pasture lands has increased and the amount of barren lands and rocky outcrops has decreased. in the meantime, it is interesting that during 20 years, the amount of forests and forest lands in the study area has increased. its area has increased from 43.70 hectares in 2020 to 180.32 hectares in 2020.