شواهد بازشدگی تریاس نئوتتیس در زون سنندج- سیرجان با توجه به شواهد پتروگرافی، ژئوشیمی و مطالعات سن سنجی، منطقه اسفندآباد یزد

تاریخچه تکاملی زون سنندجسیرجان، تحت‌تاثیر دو رژیم کششی و فشارشی بوده که باعث ایجاد بازشدگی، فرورانش، تصادم و بسته شدن نهایی آن شده است. این پژوهش با استناد به مطالعات پتروگرافی، ژئوشیمی و همچنین داده‌های سن سنجی سنگ‌های آتشفشانی منطقه اسفندآباد یزد، شواهدی از باز شدگی و ولکانیسم حاصل از آن را در اختیار قرار می‌دهد. توالی مورد مطالعه شامل گدازه‌های تیره رنگ آندزیتی، ریولیتی و بازالتی همراه با میان لایه‌های آذرآواری همراه با واحدهای رسوبی است. در مقاطع میکروسکوپی، کانی‌های اصلی تشکیل دهنده در سنگ‌های آندزیتی به ترتیب فراوانی شامل پلاژیوکلاز، پیروکسن و کوارتز، در سنگ‌های ریولیتی پلاژیوکلاز، فلدسپار آلکالن و کوارتز و در بازالت‌ها شامل پلاژیوکلاز، اولیوین و پیروکسن است. براساس داده‌های ژئوشیمیایی، سنگ‌های مورد مطالعه دارای ترکیب شیمیایی بازالتی و تراکی داسیتی با گرایش کالک آلکالن و توله ایتی می‌باشند. همچنین نمودارهای تعیین جایگاه تکتونیکی محیط درون صفحه‌ای را در تشکیل آنان تایید می‌نماید. مطالعات ژئوشیمیایی نشان داد که سنگ‌های تراکی داسیتی حاصل 5% ذوب بخشی یک منشا گارنتلرزولیت و سنگ‌های بازالتی حاصل20 % ذوب بخشی یک منشا اسپینللرزولیتی می‌باشند. مطالعات سن سنجی براساس زیرکن‌های موجود در سنگ‌های تراکی داسیتی به روش اورانیومسرب سن 6/6 +240 معادل با تریاس زیرین را برای این بازشدگی ارائه داده است که با بازشدگی و تشکیل اقیانوس نئوتیس در پرموتریاس مطابقت می‌کند.

Evidence of triassic neotethys opening in Sanandaj_Sirjan zone, according to petrographic, geochemical and geochronological studies, in Esfandabad region of Yazd

IntroductionThe evolutionary history of the SanandajSirjan zone has been influenced by two extensional and compressional regimes that have caused rifting, subduction, collision and its final closure.The study area is located in Esfandabad city of Yazd province. The sequence contains dark colored andesitic, rhyolitic and basaltic lava with interlayers of volcanoclastic and sedimentary units. The volcanic rocks detected contain aphanitic textures and have dark gray to black color with oxidized surface, fractures and pores. These volcanic rocks have a layered flow and are mostly seen as domeshaped structures and are sometimes in the form of dikes. Another characteristic of this group of rocks is the green color obtained from the secondary minerals of chlorite and epidot, as a result of the alteration applied to them. The volcanoclastic rocks are mainly finegrained and welded purple tufts. Materials and methodsIn order to achieve the aim of this study, after descriptive studies, field operations were performed in three stages and 100 samples were taken from the desired outcrops and thin sections were prepared. After petrographic studies, less altered samples were selected and sent to the GeoLeb Laboratory in Canada for geochemical analyzing using XRF, ICPMS and ICPIAS methods. Age studies have been conducted at the Caltech Institute in California. Results and discussionIn microscopic studies, the dominant texture in basaltic rock is porphyry, consisting of plagioclase, olivine and pyroxene in a finegrained matrix composed of plagioclase, epidote, chlorite, sphene and opaque minerals. Andesitic rocks have microporphyric and seriate textures consisting of plagioclase, in a fine grained matrix consisting of plagioclase, pyroxene, quartz, epidote, carbonate and chlorite alteration products and opaque minerals. Rhyolite rocks have a microcrystalline to hyalline texture consisting of quartz, alkali feldspar and plagioclase. Evidence such as sosoritization of plagioclase, filling of cavities by chlorite and zeolite, idingitizated or chlorinated olivine and uralite pyroxene crystals indicate the performance of metamorphic phenomena in the studied rocks.ConclusionBased on geochemical data, the studied rocks have basaltic and trachydacite composition with tholeitic and calcalkaline affinity. The pattern of spider diagrams in the study area are almost the same but with a different frequency. The enrichment of Th and U in these diagrams can be attributed to crustal contamination and enrichment of LREE to low melting rates of mantle source (less than 15%), or contamination of magma with crustal materials. The negative Eu anomaly is related to the differentiation of plagioclase during magmatic crystallization or its persistence at the source when H2O activity is low. In the tectonic setting diagrams, which are used to separate the intraplate basalts from other tectonic environments, the samples are located in the intraplate field (WPB). Geochemical studies show an asthenospheric mantle source that has been affected by crustal contamination and crystalline differentiation. Petrographic evidence, such as the presence of porphyric texture in volcanic rocks in the area, indicate that magma has stopped in crustal chambers and contaminated it. Geochemical studies showed that trachydacite rocks form from5% melting of garnetlorzolite and basaltic rocks produced compose from 20% melting of a spinellerzolite origin. UPb dating studies of trachydacite presents 240+ 6.6 ma age equivalent to the lower triassic which match the opening and formation of neotethys ocean in permotriass.