تبیین بازتاب اقتصاد رانتی بر سازمان فضایی کلانشهرها (نمونه موردی: منطقه 1 شهر تهران)

رانت امتیازی انحصاری، ثروت، مازاد و سودی غیر تولیدی، درآمدی بی تلاش و خارج از فعالیت‌های مولد اقتصادی همراه با بهره‌گیری از نفوذ سیاسی یا اقتصادی می باشد. در کشورهای دارای اقتصاد رانتی، عملا تولید فضا در چارچوب مدیریت فک شده، رانت و اقتصاد برگرفته از آن می باشد و تخریب فضا به علت فشار بورژوازی مستغلات، گتو بندی کالبدی، فضاهای رانتی، سودمحور، بوم ستیز، مردم گریز، دوگانه و تخریبی دیده می شود. مناسبات قدرت و اقتصاد فک شده فضا را می سازند و شهرساز، آلتی برای قدرت شده است و طبقات نوکیسه فضا را با هدف سوداگری تولید و بازتولید می کنند. براساس نمود اقتصاد رانتی بر سازمان فضایی شهر تهران نظیر تراکم فروشی، سرمایه داری مسکن، رانت زمین، تغییر کاربری و غیره، هدف این مقاله بررسی نمود اقتصاد رانتی بر سازمان فضایی شهر تهران می باشد. در این پژوهش از روش شبه دلفی در مصاحبه با نخبگان و افراد متخصص و جهت میزان اثرگذاری و شدت تاثیرگذاری زیرمعیارها از مدل دیماتل استفاده شده است. برای جمع‌آوری اطلاعات از مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای استفاده ‌شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که در بین معیارهای اقتصادی، افزایش درآمد ناشی از تراکم فروشی با دارا بودن بیشترین ضریب وزنی و اثرگذاری مستقیم در جایگاه اول با کسب امتیاز 55/ 12، در بین معیارهای اجتماعی مولفه گتوسازی اجتماعی برابر (19/ 7)، در بین معیارهای سیاسیمدیریتی مولفه اقتصاد سیاسی رانتی 43/ 7، در بین معیارهای کالبدی مولفه افزایش فعالیت های ساختمانی و سرمایه گذاری های ملکی با کسب امتیاز 78/ 10و در نهایت در بین معیارهای زیست محیطی مولفه تخریب کاربری سبز و باغات با کسب امتیاز 194/ 7 قرار دارند.