مدل ‌سازی و تحلیل شدت تصادفات اتوبوس ‌های درون و برون ‌شهری

اتوبوس یکی از قدیمی‌ترین وسایل نقلیه همگانی می‌باشد. ایمنی این وسایل، از چالش‌های اصلی هر سیستم حمل و نقل همگانی است. در این میان، تاکنون مسئله شدت تصادفات این دسته از وسایل نقلیه کمتر مورد توجه پژوهشگران بوده است. در سال‌های اخیر برای اولین بار چند مطالعه پیرامون تحلیل شدت تصادفات اتوبوس‌ها در سطح جهان انجام گرفته است. از این‌رو این پژوهش در تلاش است که با استفاده از اطلاعات تصادفات ایران که توسط پلیس پس از وقوع تصادفات به ثبت رسیده است، عوامل موثر بر شدت تصادفاتی که در آن‌ها اتوبوس درگیر بوده است را در معابر شهری و بین‌شهری به صورت جداگانه شناسایی و بررسی کند. در این راستا از مدل لوجیت ترتیبی استفاده شده است. در فرآیند مدل‌سازی، تاثیر پارامترهایی گوناگونی چون ویژگی‌های زمان تصادف، ویژگی‌های راننده، تصادف و معبر، بررسی شده است. بر اساس نتایج حاصله، در معابر درون‌شهری و برون‌شهری افزایش سابقه رانندگی کاهش شدت تصادف را به دنبال داشته است. درحالی‌که در معابر درون‌شهری عواملی چون وقوع تصادف در شب، سن بالای 60 سال راننده، تصادف با عابر یا چند وسیله، سرعت غیرمجاز، عبور از چراغ قرمز و وقوع در بزرگراه، با افزایش شدت تصادفات اتوبوس‌ها همراه بوده است. در معابر برون‌شهری، فصل بهار و تابستان، جوان بودن راننده، تخلف عمدی وی، مصرف الکل یا مواد مخدر، خستگی و خواب‌آلودگی، واژگونی و سقوط، عدم توجه به جلو، روسازی خیس و شیب‌دار و قوس‌دار بودن مسیر، افزایش شدت تصادفات اتوبوس‌ها را به دنبال داشته است. امید است این نتایج، بتواند به اتخاذ سیاست‌های ارتقاء ایمنی حمل و نقل همگانی کمک شایانی کند.

Modeling and Analysis of Urban and Rural Bus Accidents

The bus is one of the oldest modes of public transportation. Two of the main priorities for any public transport system are therefore the safety of buses and that of the traffic around them. Contemporary safety literature pays too little attention to modeling the severity of bus crashes. This study therefore sets out to identify factors affecting the severity of accidents involving buses, either in urban or rural locations. The study refers to police reports of bus accidents, employing the Ordered Logit Model to analyze the influence of such parameters as the time of the accident, driver characteristics and road conditions. Our results find that improved driver experience results in lower crash severity on both urban and rural roads. Other factors, such as night driving, drivers over 60 yearsold, collisions involving pedestrians or multiple vehicles, speeding and ‘running’ red lights were all associated with higher crash severity. For crashes occurring on rural roads, the additional factors included the spring and summer lifestyle, young bus drivers, traffic law violations, use of alcohol, drugs, drowsiness, buses rolling over through high speed cornering, drivers failing to anticipate dangers ahead, wet pavements and deceptively sharp corners – which all serve to increase the severity of accidents involving buses. It is hoped that these results can assist policy makers in their efforts to promote public transport safety in future.