اثرات لجن فاضلاب شهری بر غلظت عناصر پرمصرف در خاک و گیاه و برخی صفات زراعی گندم

سابقه و هدف : استفاده از لجن فاضلاب به عنوان یک ماده زاید ارزان قیمت برای تامین عناصر غذایی ضروری گیاهبه ویژه در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک رو به افزایش است. نتایج پژوهش ها مختلف نشان داده است کهاستفاده از لجن فاضلاب باعث افزایش مقدار ماده آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم در خاک و گیاه و عملکرد دانه و کاه وکلش در گیاهان گندم، جو و ذرت گردید . تاثیر لجن بر بهبود خ صوصیات مذکور، اغلب تابع منشا (شهری یا صنعتیبودن) و مقدار مصرفی لجن و نیز نوع گیاه می باشد بنابراین این پژوهش به منظور بررسی اثرات مقادیر مصرفی لجنفاضلاب شهری اردبیل بر غلظت برخی عناصر پرمصرف و سنگین در خاک و گیاه و نیز برخی صفات زراعی گندماجرا گردید.مواد و روش ها: خاک مورد آزمایش از یک زمین بایر واقع در دشت اردبیل و لجن از تصفیه خانه فاضلاب شهر اردبیلتهیه گردید . آزمایش گلدانی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در پنج تیمار و چهار تکرار اجرا گردید . تیمارها120 و 180 تن لجن هواخشک در هکتار بودند. گندم بهاره در گلدان ها (قطر ،60 ، شامل مقادیر صفر (شاهد)، 3022±4 و رطوبت 60 تا 80 oc 20 و ارتفاع 25 سانتی متر) کاشته شد سپس خاک گلدان ها به مدت 100 روز در دمایدرصد ظرفیت مزرعه انکوبه شد . در انتهای فصل رشد، عملکرد دانه و کاه و کلش و نیز غلظت نیتروژن، فسفر وپتاسیم در اجزای گندم تعیین گردید . همچنین مقادیر هدایت الکتریکی، کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، سرب،کروم، نیکل و کادمیوم در نمونه های خاک طبق روش های استاندارد اندازهگیری شد.یافته ها: نتایج نشان داد که استفاده از لجن در مقادیر مصرفی 30 تا 180 تن در هکتار باعث افزایش معنی دار کربن آلی16 تا 123 درصد ) و پتاسیم / 310 درصد )، فسفر قابل استخراج ( 7 / 21/94 تا 176 درصد )، نیتروژن کل ( 81 تا 34 )117 درصد) در خاک زیر کشت گندم گردید. کاربرد لجن به مقدار 180 تن در هکتار باعث / 5 تا 8 / قابل استخراج ( 3486 درصد در / 112 و 64 /34 ،36/ افزایش معنی دار غلظت نی تروژن، فسفر و پتاسیم در دانه گندم به ترتیب به میزان 04مقایسه با شاهد گردید . تاثیر مقادیر مصرفی لجن بر غلظت نیکل، کادمیوم، سرب و کروم در خاک معنی دار نشد .همچنین استفاده از لجن باعث افزایش عملکرد دانه، وزن خشک اندام هوایی، ارتفاع ، وزن هزار دانه و سطح برگگردید نتیجه گیری: بهترین تاثیر لجن فاضلاب شهری اردبیل بر بهبود خصوصیات خاک و گیاه در تیمارهای 120 و 180 تندر هکتار حاصل شد و بین این دو تیمار اختلاف معنی داری مشاهده نشد. بنابراین، با در نظر گرفتن شوری نسبتاً بالایلجن کاربردی، مقدار 120 تن در هکتار لجن به عنوان تیمار مناسب جهت ارتقای کیفیت شیمیایی خاک می تواندانتخاب گردد . اجرای آزمایش های مزرعه ای به ویژه با گیاهان و خاک های مختلف جهت تایید نتایج این پژوهشضرورت دارد.