بررسی روند تغییرات غلظت آمونیم و نیترات در نیمرخ خاک، در سه نوع تناوب زراعی

به شمار می رود. با توجه به نقش نیتروژن بر افزایش عملکرد، سهولت نسبی تهیه کودهای نیتروژنی و پویایی نیتروژن،مصرف کودهای نیتروژنی بالا می باشد. از طرفی حدود 30 تا 50 درصد از کودهای نیتروژنی مصرفی در خاک ازدست رفته و به آب های زیر زمینی منتقل می شوند که سبب آلودگی محیط زیست و ایجاد عوارض گوناگونی در انسانمی شود. همچنین ارتباط آشکاری بین کاربرد کود نیتروژنی و غلظت نی ترات در آب های زیرزمینی کم عمق یافت شدهاست. یکی از عواملی که بر میزان تحرک نیتروژن در خاک تاثیر دارد تناوب زراعی است . تناوب زراعی راندماناستفاده از نیتروژن قابل دسترس خاک را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار می دهد. حضور گیاهان مختلف در تناوبزراعی، به واسطه خصوصیات متفاوتی که در نیازمندی به عناصر و همچنین نحوه جذب آن ها از خاک دارند، طبیعتاًتاثیرات متفاوتی بر کمیت کود نیتروژنی و پویایی آن خواهند داشت . مطالعات قبلی در مورد میزان آبشویی نیترات درسیستم تک کشتی ذرت در مقایسه با سیستم تناوبی ذرت - گراس، گزارش کرده اند که سیستم تناوبی، آبشویی را 5 تا10 برابر نسبت به سیستم تک کشتی کاهش داد . با توجه به مطالب فوق، آزمایشی با هدف بررسی تاثیر تناوب زراعیبر حرکت شکل های معدنی نیتروژن در نیمرخ خاک در مزرعه اجرا گردید.مواد و روش ها: به منظور بررسی تاثیر سه نوع تناو ب زراعی عمده بر حرکت شکل های معدنی نیتروژن (آمونیم ونیترات)، در استان خوزستان، آزمایشی با استفاده از طرح آماری اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کاملتصادفی با سه تکرار انجام شد . نوع تناوب زراعی به عنوان عامل اصلی (شامل تناوب های گندم - ذرت، گندم - آیش و60 ) و - 30 و 90 -60 ،0- گندم- برنج با سابقه پنج سال اجرای تناوب ) در نظر گرفته شد و عمق خاک (سه عمق 30زمان نمونه برداری (در هفت زمان نسبت به تاریخ کاشت ) عامل های فرعی در نظر گرفته شدند . در هر سه تناوب60 سانتی متر با استفاده از - 30 و 90 -60 ،0- زراعی نمونه های خاک پس از هر نوبت آبیاری یا بارندگی از سه عمق 30آگر تهیه شدند . با توجه به بارندگی ها و آبیاری های انجام شده، در مجموع هفت نوبت نمونه برداری انجام شد. درصدنیتروژن کل در نمونه ها با استفاده از دستگاه کجلدال و غلظت نیترات و آمونیم به روش تقطیر اندازه گیری شد. تجزیهو رسم نمودارها با استفاده از mstatc و تحلیل آماری داده ها و مقایسه میانگین دانکن با استفاده از نرم افزار آمارینرم افزار excel انجام شد.یافته ها: نتایج نشان داد که سه تناوب زراعی مورد مطالعه، از نظر غلظت نیترات خاک اختلاف معنی داری ( 0126 میلی گرم بر کیلوگرم) به طور معنی داری از / یکدیگر داشتند . غلظت نیترات خاک در تناوب زراعی گندم - ذرت ( 596 میلی گرم بر کیلوگرم ) را / دو تناوب دیگر بیش تر بود در حالی که تناوب گندم- برنج کم ترین غلظت نیترات ( 38داشت. بیش ترین تغییرات غلظت نیترات خاک در تناوب زراعی گندم- ذرت مشاهده شد که می تواند گویای اینمطلب باشد که پویایی نیتروژن در این نوع تناوب زراعی نسبت به دو تناوب زراعی دیگر بیش تر بوده است . نوعتناوب زراعی بر غلظت آمونیم خاک تاثیر معنی دار نداشت . مقایسه غلظت نیترات و آمونیم در زمان ها و عمق هایمختلف نش ان داد که در هر سه تناوب زراعی غلظت آمونیم نسبت به نیترات بسیار کم تر بود. همچنین نتایج نشان دادکه آیش ماندن زمین در فصل تابستان، به دلیل افزایش تبخیر و تعرق باعث حرکت رو به بالای نیترات بر اثر صعودمویینگی گردید.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که نوع تناوب زراعی می تواند بر حرکت نیترات در نیمرخ خاک موثر باشد .همچنین پویایی نیترات در خاک تناوب گنم- ذرت کم تر از دو تناوب دیگر بود.