تاثیر ترکیبات فسفاته بر کاهش قابلیت فراهمی سرب در گیاه اسفناج کشت‌شده در یک خاک آهکی

به‌منظور کاهش قابلیت فراهمی سرب در گیاه اسفناج (spinacia oleracea) با استفاده از ترکیبات فسفاته (دی‌آمونیوم فسفات، سوپرفسفات‌تریپل و نسبت 1:1 اسیدفسفریک و سنگ فسفات)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی انجام و پس از 100 روز جز بندی سرب به‌وسیله روش عصاره‌گیری دنباله‌ای مطالعه شد. نتایج عصاره‌گیری دنباله‌ای نشان داد مواد فسفاتی در تغییر شکل سرب از اجزا غیرباقی‌مانده (محلول، تبادلی، کربناتی، پیوندیافته با اکسیدهای آهن و منگنز و سرب موجود در بخش ماده آلی) به باقی‌مانده موثر بودند. نتایج نشان داد که مقدار سرب قابل دسترس (dtpa) در خاک‌های تیمار شده کاهش یافت هر چند بیش‌ترین کاهش در مقدار سرب قابل استخراج با dtpa در نسبت مولی 9 تیمار دی‌آمونیوم فسفات مشاهده گردید. نتایج آزمایش‌های گلخانه‌ای هم نشان داد در بخش هوایی گیاه اسفناج بیش‌ترین سرب در تیمار سنگ فسفات و کم‌ترین در تیمار دی‌آمونیوم فسفات بود. در تیمار دی‌آمونیوم فسفات غلظت سرب در بخش هوایی اسفناج 72 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. این نتایج بیانگر آن است که مواد اصلاح‌کننده فسفاتی به‌ویژه دی‌آمونیوم فسفات می‌تواند زیست‌فراهمی سرب را کاهش و پایداری زیوشیمیایی آن را افزایش دهد و بنابراین دارای پتانسیل اصلاح درجا خاک‌های آلوده به سرب می‌باشد.