تاثیر تیمارهای آلی و معدنی بر غلظت فلزات سنگین در یک خاک آلوده و اندام هوایی تربچه

این پژوهش بر روی خاک‌های آلوده مجاور کارخانه سرب و روی در استان زنجان، انجام گرفت و طی آن اثر دو نوع ماده آلی و سه نوع ماده معدنی در تثبیت آلودگی‌ در قالب طرح آزمایشی کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل باگاس‌ نیشکر و سبوس ‌برنج در 3 سطح 5/12، 25 و 50 گرم در کیلوگرم خاک، زیولیت در 3 سطح 50، 100 و 150 گرم در کیلوگرم خاک، خاک فسفات تولیدی معدن آسفوردی یزد محتوی 38 درصد فسفر کل در 3 سطح 10، 30 و 50 گرم در کیلوگرم خاک، سوپرفسفات‌تریپل در 3 سطح 75، 150 و 300 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک و به همراه تیمار شاهد بودند. دوره انکوباسیون به‌مدت 3 ماه با دمای 25-18 درجه سانتی‎گراد و رطوبت ظرفیت مزرعه (fc) انجام گرفت. بعد از دوره انکوباسیون غلظت فلزات سنگین در خاک اندازه‌گیری و گیاه تربچه کشت گردید. بعد از برداشت اندام هوایی غلظت سرب، روی، آهن و منگنز در اندام هوایی تربچه اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها (anova) نشان داد که اثر تیمارها بر کاهش غلظت آهن، منگنز و سرب قابل استخراج با اسید نیتریک به‌عنوان یک عصاره‎گیر (تابعی از مقدار کل فلز) در خاک و اندام هوایی تربچه معنی‌دار بود (01/0p < ). موثرترین تیمار در کاهش غلظت آهن خاک سطح دوم تیمار سبوس برنج و در کاهش غلظت منگنز و سرب خاک سطح سوم تیمار زیولیت بود. کم‌ترین غلظت آهن اندام هوایی تربچه در سطح سوم تیمار باگاس نیشکر (7/460 میلی‌گرم بر کیلوگرم)، منگنز در سطح سوم تیمار زیولیت (370 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و سرب در تیمار سطح سوم سبوس برنج (43/14 میلی‌گرم بر کیلوگرم) مشاهده شد. با توجه به تاثیر تیمارهای آلی و زیولیت بر تثبیت فلزات سنگین در خاک و کاهش جذب آن‌ها توسط گیاه، می‌توان از این تیمارها در اصلاح خاک‌های آلوده به سرب استفاده کرد.