پیامد سوختگی چراگاه‌ها برفراوانی نماتدهای پیرامون ریشه گیاه گون و فستوکا

سابقه و هدف : نماتدها ریزجاندارانی هستند که نقش بسزایی در کارکرد خاک، چرخه‌ی عناصر و کشاورزی دارند. نماتدها همچنین نشانگرهای خوبی برای بررسی شرایط محیطی هستند. بنابراین مطالعه در زمینه‌ی نماتدها ضروری است آتش‌سوزی به عنوان یک عامل آشفتگی خاک در مقیاس جهانی شناخته شده که در برابر دیگر آشفتگی‌های طبیعی پیامدهای بیشتری بر خاک دارد. تغییر ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی وبیولوژیک خاک، از مشهودترین پیامدهای آتش‌سوزی در اکوسیستم‌های طبیعی به‌ویژه مراتع است. هدف از انجام این پژوهش بررسی اثر پوشش گیاهی و همچنین سوختن بر فراوانی نماتدها بود.مواد و روش‌ها:جهت بررسی اثر پوشش گیاهی و سوختن بر فراوانی نماتدهای خاک، یک چراگاه در منطقه‌ی حیدره همدان انتخاب گردید که در بخشی از آن پوشش گیاهی سوزانده شده بود نمونه‌های خاک از دو بخش سوخته شده و نسوخته و از سایه انداز گیاه گون ، گیاه فستوکا و خاک بدون پوشش گیاهی، دو روز پس از یک بارندگی بهاره در اردیبهشت‌ماه 1401 تهیه و پس از تعیین طول و عرض جغرافیایی، نمونه‌ها درون پلاستیک و دبه (جهت حفظ رطوبت) به آزمایشگاه منتقل شدند.خصوصیاتی ازخاک مانند بافت، رطوبت وزنی، ماده‌آلی و فراوانی نماتدها با روش‌های استاندارد تعیین گردید. آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد که فاکتور اول عامل سوختن در دو سطح (سوخته و نسوخته) و فاکتور دوم پوشش گیاهی در سه سطح (گیاه گون، گیاه فستوکا وخاک بدون پوشش) با سه تکرار انجام شد. یافته ها: جدول تجزیه واریانس نشان داد که اثر تیمار پوشش گیاهی و تیمار سوختن و برهم کنش آنها بر فراوانی نماتدها و درصد ماده آلی خاک بسیار معنی‌دار بود.تیمار پوشش گیاهی و تیمار سوختن اثرشان بر درصد رطوبت خاک معنی‌دار نبود. اما برهم کنش پوشش‌گیاهی و سوختن بر درصد رطوبت خاک معنی دار بود. آزمون میانگین فراوانی نماتدها نشان داد که بیشترین فراوانی نماتدها در نمونه‌های نسوخته در سایه‌انداز گون و کمترین آن در خاک بدون پوشش گیاهی مشاهده شد آزمون میانگین درصد ماده‌آلی نشان داد که تاثیر پوشش گیاهی در نمونه‌های نسوخته بر درصد ماده‌آلی خاک از نظر آماری معنی دار بود و کمترین درصد ماده آلی در خاک بدون پوشش مشاهده شد میانگین درصد رطوبت در نمونه خاک‌های نسوخته و سوخته اختلاف آماری معنی دار نداشت.و میانگین درصد رطوبت خاک در تیمارهای مختلف پوشش گیاهی نیز بدون اختلاف چشمگیربود. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که سوختن مرتع باعث کاهش فراوانی نماتدها و همچنین کاهش ماده‌آلی خاک می‌گردد. اثرپوشش گیاهی برفراوانی نماتدها معنی‌دار بودو جمعیت نماتدها در پوشش گیاهی مختلف و خاک بدون پوشش گیاهی تفاوت چشمگیر آماری با هم داشتند. درصد ماده‌آلی هم تحت تاثیر پوشش گیاهی بود و مقدار آن در پوشش گیاهی مختلف و همچنین خاک بدون پوشش باهم تفاوت چشمگیر آماری نشان داد. درصد رطوبت در خاک نسوخته و سوخته و پوشش‌های گیاهی مختلف تفاوت چشمگیر نداشت. در بین پارامترهای مورد مطالعه آزمایش فقط بین موادآلی خاک و فراوانی نماتدها همبستگی مثبت و معنی‌دار مشاهده گردید.

the effect of burning pastures is the spread of nematodes around the roots of a astragalus and fescue plants.

background and objectives: nematodes are microorganisms that play a significant role in soil function, nutrient cycling, and agriculture. they are also reliable bioindicators of environmental conditions. fire is recognized as a major soil disturbance factor on a global scale, with greater consequences on soil properties compared to other natural disturbances. the most apparent effects of fire in natural ecosystems, especially pastures, include changes in the physical, chemical, and biological characteristics of the soil. this study aimed to investigate the impact of vegetation cover and burning on the abundance of soil nematodes. materials and methods: to examine the effects of vegetation cover and burning on nematode abundance, a pasture in the haidara region of hamedan was selected, where part of the vegetation cover had been burned. soil samples were collected two days after a spring rainfall in may 2021 from three areas: beneath the shade of the goon plant, the fescue plant, and bare soil. the latitude and longitude of each sample site were recorded, and the samples were placed in plastic containers to retain moisture before being transported to the laboratory. soil characteristics, including texture, moisture content, organic matter, and nematode abundance, were measured using standard methods. a factorial experiment was conducted in a completely randomized design (crd) with three replications. the first factor was burning at two levels (burned and unburned), and the second factor was vegetation cover at three levels (goon plant, fescue plant, and bare soil), with three replications. results: the analysis of variance (anova) indicated that the effects of vegetation cover, burning, and their interaction on nematode abundance and soil organic matter percentage were highly significant (p<0.01). however, vegetation cover and burning alone had no significant effect on soil moisture content, whereas their interaction had a statistically significant impact. the mean abundance test of nematodes revealed that the highest nematode abundance was found in unburned samples from the shaded area, while the lowest was observed in bare soil. the organic matter test showed that the presence of vegetation significantly increased the percentage of soil organic matter in unburned samples, whereas the lowest percentage was recorded in bare soil. no statistically significant differences were observed in soil moisture percentage between burned and unburned samples, nor among different vegetation treatments. conclusion: the findings demonstrated that burning pastures reduces nematode abundance and soil organic matter content. the effect of vegetation cover on nematode populations was significant, with notable statistical differences observed between vegetation types and bare soil. the percentage of organic matter also varied significantly depending on vegetation cover and was lowest in bare soil. however, soil moisture content remained unaffected by burning or vegetation cover. among all the parameters examined, only a significant positive correlation was found between soil organic matter and nematode abundance.