جذب و نگهداشت منگنز، آهن، روی و مس در چند خاک غیراسیدی و اسیدی

واکنش فلزات سنگین با خاک در تعیین سرنوشت آن‌ها در محیط دارای اهمیت می‌باشد. برای بررسی مقادیر جذب و واجذبی عناصر غذایی کم‌مصرف شامل منگنز، آهن، روی و مس چهار خاک غیراسیدی و چهار خاک اسیدی به‌ترتیب از استان‌های آذربایجان‌غربی و گیلان نمونه‌برداری شدند. هم‌دماهای جذب عناصر تعیین و پارامترهای جذب عناصر یاد شده به دو مدل فروندلیچ و لانگمویر برازش داده شدند. نتایج نشان داد که معادله فروندلیچ (88/0 > 2r) در مقایسه با معادله لانگمویر (90/0-28/0=2r) به‌خوبی برای توصیف خصوصیات جذب در خاک اسیدی و غیراسیدی برای عناصر کم‌مصرف به داده‌های جذب برازش یافت. مقادیر پارامترهای معادله‌های جذب برای همه عناصر در خاک‌های غیراسیدی نسبت به خاک‌های اسیدی بیش‌تر بود، که بیانگر ظرفیت جذب بالای عناصر در خاک‌های غیراسیدی می‌باشد. رفتار جذب فلزات مورد مطالعه در خاک‌ها متفاوت بود، در خاک‌های غیراسیدی و اسیدی بیش‌ترین ظرفیت جذب مربوط به آهن و کم‌ترین ظرفیت جذب در خاک‌های اسیدی برای روی و در خاک‌های غیراسیدی برای منگنز مشاهده شد. متوسط درصد نامتحرک‌سازی فلزات مورد مطالعه در خاک‌های اسیدی در مورد عناصر منگنز، آهن، روی و مس به‌ترتیب 2/13، 6/11، 7/11 و 6/6 درصد نسبت به خاک‌های غیراسیدی کم‌تر بود. درصد نامتحرک‌سازی هر کدام از فلزات در خاک‌های مختلف متفاوت بود، برای آهن و منگنز کم‌ترین درصد نامتحرک‌سازی در خاک 5 (4/6=ph) و بیش‌ترین درصد نامتحرک‌سازی آهن و منگنز به‌ترتیب در خاک‌های 3 (9/7=ph) و 4 (5/7=ph) مشاهده شد. در مورد مس و روی کم‌ترین درصد نامتحرک‌سازی در خاک 8 (5/6=ph) و بیش‌ترین درصد نامتحرک‌سازی به‌ترتیب در خاک‌های 4 (5/7=ph) و 1 (8/7=ph) مشاهده شد. چنین استنباط می‌شود که ظرفیت بالای جذب عناصر در خاک‌های مطالعه ‌شده به‌ویژه در خاک‌های آهکی از نقطه نظر اکولوژیکی می‌تواند در کاهش سمیت آن‌ها موثر باشد.