تاثیر سیستم‌های مختلف آبیاری در حرکت جانبی کود اوره نشان‌دار در کرتچه ایزوتوپی گیاهان کاهو و چغندر‌قند

به‌منظور بررسی تاثیر روش‌های کاربری کود و آب در حرکت جانبی کود نیتروژنی و نقش آن در تعیین ابعاد دقیق کرتچه ایزوتوپی در گیاه غده‌ای چغندرقند و گیاه سبزینه‌ای کاهو، آزمایش مزرعه‌ای در طی سال‌های 1384 و 1385 در پژوهشکده تحقیقات کشاورزی، پزشکی و صنعتی (مزرعه زعفرانیه کرج) در کرت‌های به ابعاد 144 مترمربع در قالب طرح بلوک کامل تصادفی (rcb) به‌صورت کرت خرد شده و در 3 تکرار اجرا گردید. سیستم‌های مختلف آبیاری شامل سیستم کود آبیاری قطره‌ای، کود آبیاری بارانی و سیستم فارو به‌عنوان فاکتور اصلی و مناطق نمونه‌برداری شامل ایزوتوپی مرکزی، گارد و غیرایزوتوپی (فاکتور فرعی) بودند. نمونه‌های گیاهی از مناطق مختلف کرتچه ایزوتوپی برداشت شده و نسبت ایزوتوپی n14n/15در اندام هوایی توسط دستگاه اسپکترومتر گسیلی noi7 اندازه‌گیری گردید. نتایج بیانگر این مطلب می‌باشد که در گیاه کاهو، مناطق مرکزی کرتچه ایزوتوپی و گارد اول در یک گروه آماری قرار گرفته و به‌طور میانگین 48 درصد از نیاز کودی، از منبع نشان‌دار تامین گردیده است. در خصوص گیاه چغندرقند مناطق مرکزی کرتچه ایزوتوپی، گارد و غیرایزوتوپی در 3 گروه متفاوت آماری قرار گرفته و روند کاهش جذب به‌ترتیب برابر با 31 درصد و 82 درصد ملاحظه گردیده است. بنابراین در طراحی کرتچه‌های ایزوتوپی اولاً توصیه بر این است تا همه امور مرتبط با افزایش کارایی مصرف کودهای نیتروژنی با رویکرد کاهش اتلاف نیتروژن و به‌دنبال آن کاهش درصد غنی‌سازی کود نشان‌دار مورد لزوم مدنظر قرار گیرند. همچنین بین گیاهان مورد مطالعه و گیاهان غیرایزوتوپی حتماً باید یک ردیف گیاه گارد به‌صورت حایل قرار گیرد. به این ترتیب با در نظر گرفتن همه شرایط، می‌توان سطح کرتچه ایزوتوپی را در سیستم‌های قطره‌ای و بارانی تا حد 56/0 مترمربع در گیاه کاهو و 12/1 مترمربع در گیاه چغندرقند کاهش داد. تحت این شرایط کارایی ردیابی ایزوتوپی در حد کرتچه‌های حایل‌دار پلاستیکی افزایش خواهد یافت. خاطرنشان می‌گردد در نمونه‌برداری از کرتچه ایزوتوپی در سیستم آبیاری فارو، نمونه‌برداری از مرکز کرتچه ایزوتوپی همواره دقیق‌ترین پاسخ را به‌همراه نخواهد داشت. بنابراین به‌دلیل حرکت کود نشان‌دار در مسیر جریان آب، توصیه بر این است تا نمونه‌برداری اندکی متمایل به جلو (در امتداد جریان آب) صورت گیرد. در این صورت نقطه مورد مطالعه بیش‌ترین جذب را در خصوص n15 و کم‌ترین تداخل را با n14 خواهد داشت.