ارزیابی کمی پیامدهای تغییر کاربری زمین بر کیفیت خاک‌های جنوب مشهد

نوع کاربری زمین از جمله مهم‌ترین عوامل موثر بر کیفیت خاک است. در این مطالعه با هدف بررسی تاثیر تغییر کاربری زمین بر کیفیت خاک، 18 ویژگی (مجموعه tds) 60 نمونه خاک به‌عنوان شاخص کیفیت خاک، در زمین‌های کشاورزی و مرتعی محدوده‌ای به وسعت 1800 هکتار در جنوب مشهد تعیین شد. همچنین منحنی توزیع اندازه منافذ خاک نیز به‌عنوان شاخص دیگری از کیفیت خاک در 40 نمونه تعیین گردید. مقادیر کمی کیفیت خاک در نمونه‌های مورد بررسی توسط 6 مدل (iqitds، iqimds، nqitds، nqimds، cr و si) محاسبه شد. نتایج نشان داد که تغییر کاربری زمین از مرتع به کشاورزی موجب کاهش معنی‌دار تخلخل، خاک‌دانه‌های پایدار در آب (wsa)، شیب منحنی رطوبتی در نقطه عطف (شاخص sgi) و میانگین وزنی قطر خاک‌دانه‌ها (mwd) در سطح 1 درصد و فاکتور فرسایش‌پذیری و آب قابل استفاده گیاه (pawc) در سطح 5 درصد شد و نیز باعث خارج شدن توزیع اندازه منافذ از محدوده بهینه گردید. تغییر کاربری با تاثیر منفی بر ویژگی‌های فیزیکی، موجب فروسایی کیفیت خاک گردید. همچنین همبستگی معنی‌دار و مثبت درصد خاک‌دانه‌های درشت (بزرگ‌تر از 4 میلی‌متر) با درصد کربن آلی و شاخص sgi، در سطح احتمال 1 درصد مشاهده شد. در بین مدل‌های مورد بررسی، سه مدل iqitds، nqitds و si به تغییر کاربری زمین حساس بودند و تفاوت معنی‌داری بین دو کاربری داشتند (01/0p < ).