بررسی تاثیر کشت دراز مدت نیشکر بر برخی ویژگی‌های شیمیایی خاک‌های کشت و صنعت کارون‌، استان خوزستان

سابقه و هدف: تغییر کاربری اراضی و کشت درازمدت نیشکر می‌تواند ویژگی‌های شیمیایی و کیفیت خاک را تحت تاثیر قرار دهد. مطالعه تغییرات ویژگی‌های خاک در اراضی تحت کشت در درازمدت می‌تواند به بهبود مدیریت کشاورزی کمک کند. هدف از این پژوهش بررسی ویژگی‌های شیمیایی خاک‌های تحت کشت درازمدت نیشکر و خاک بکر مجاور به‌منظور ارزیابی تغییرات ایجاد شده در اثر تغییر کاربری اراضی و کشت دراز مدت بود. مواد و روش‌ها: این پژوهش در اراضی کشت و صنعت کارون در منطقه دیمچه شوشتر در استان خوزستان انجام شد. این مطالعه بر اساس آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور مزرعه در 7 سطح و عمق در سه سطح (عمق‌های 30-0 ،60-30 و 90-60 سانتی‌متری) و در سه تکرار انجام شد. نمونه‌های خاک از 6 مزرعه تحت کشت دراز مدت نیشکر و یک مزرعه بکر مجاور آن‌ها جمع‌آوری شدند. خاک‌های بررسی شده به مدت بیش از 4 دهه تحت کشت نیشکر هستند. سپس برخی ویژگی‌های شیمیایی خاک به‌روش‌های استاندارد اندازه‌گیری شدند. پ‌هاش و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره گل اشباع، سدیم محلول خاک، مواد آلی خاک به‌روش اکسیداسیون تر، کربنات کلسیم معادل به‌روش تیتراسیون با اسیدکلریدریک، گچ خاک به‌روش استون اندازه‌گیری شد. همچنین فسفر قابل دسترس خاک با استفاده از عصاره‌گیری با بی‌کربنات سدیم نیم مولار به روش اولسن و پتاسیم قابل دسترس با استفاده از عصاره‌گیری با استات آمونیوم یک نرمال اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد تغییر کاربری اراضی و کشت درازمدت نیشکر سبب تغییر ویژگی‌های شیمیایی خاک شد. تفاوت معنی‌داری در مقدار پ‌هاش خاک‌های مزارع تحت کشت نیشکر و خاک بکر مجاور مشاهده نشد. تغییر کاربری اراضی و کشت درازمدت نیشکر سبب کاهش قابلیت هدایت الکتریکی، سدیم محلول خاک، کربنات کلسیم معادل، گچ خاک در اعماق مختلف خاک شد. کشت درازمدت نیشکر سبب کاهش معنی‌دار مقدار پتاسیم قابل دسترس (63.2 تا 77.9 درصد) در عمق 0-30 سانتی‌متری خاک، شد. نتایج همچنین نشان داد درصد ماده آلی و فسفر قابل دسترس خاک در اراضی تحت کشت دراز مدت نیشکر به‌طور معنی‌داری بیش‌تر از مزرعه بکر مجاور بود. به‌طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد تغییرات ویژگی‌های شیمیایی در خاک سطحی (30-0 سانتی‌متری) بیش‌تر از سایر عمق‌ها (60-30 و 60-90 سانتی‌متری) بود.نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد ویژگی‌های شیمیایی خاک در مزارع مختلف نیشکر در پاسخ به تغییر کاربری اراضی و کشت دراز مدت نیشکر تغییر معنی‌داری کردند. پتاسیم تبادلی خاک به‌عنوان شاخص حساسی نسبت به کشت دراز مدت نیشکر شناسایی شد. چنین به‌نظر می‌رسد پایش ویژگی‌های شیمیایی خاک به‌منظور مدیریت اراضی و حفظ کیفیت خاک‌های بررسی شده لازم ‌می‌باشد.

Investigation of Long-Term Sugarcane Cultivation Influence on Some Soil Chemical Properties of Karun Agro-industry, Khuzestan province

Background and objectives: Land use change and longterm sugarcane cultivation can affect soil properties and soil quality. Study of soil properties changes in longterm cultivation soils can help to improvement the agriculture management. The objective of this research was to evaluate chemical properties of the soils under longterm sugarcane cultivation and adjoining virgin soil in order to monitor changes caused by longterm cropping.Materials and methods: This research was undertaken in fields of the Karun Agroindustry at Diamche area of Shushtar in the Khuzestan province. This study was carried out as a factorial experiment based on a randomized complete design with two factors including fields in seven levels and depth in three levels (030, 3060 and 6090 cm) and three replications. Soil samples were collected from seven depths in six fields with the longterm sugarcane cultivation and the adjoining uncultivated land. The studied soils were influenced by continuous sugarcane cultivation for over four decades. Then, some chemical properties were measured by standard methods: Soil pH and EC of saturated paste, soluble sodium (Na), soil organic matter content by wet oxidation method, calcium carbonate equivalent (CCE) by titration with hydrochloric, soil gypsum by methods of acetone and soil available K and P was measured. Also, the soil sodium bicarbonate extractable phosphorus (P) by Olsen method and available K using 1 N NH4OAc were measured.Results: Results indicated that land use change and longterm sugarcane cultivation result in change soil chemical properties. There were not observed significant different between soil pH in sugarcane cultivation soils and adjoining virgin soil. Land use change and longterm sugarcane cultivation led to a significant decrease in electrical conductivity, soluble sodium, calcium carbonate equivalent, soil gypsum at different depths of soils. Longterm sugarcane cultivation cause to a significant decrease in the available K (63.2 – 77.9%) at 030 cm soil depth. The mean of soil available P and organic matter percentage was higher in soils of sugarcane cultivation lands compared to the adjoining uncultivated land. In general, Results of this study indicated changes of soil chemical properties in surface soil (030 cm depth) was higher than other depths (3060 and 6090 cm).Conclusion: results of this research showed the soil chemical properties of different sugarcane fields significantly changed responses to land use change longterm sugarcane cultivation. Exchangeable K was known to be the sensitive indicators following longterm continuous sugarcane cropping. It seems that monitoring the chemical properties of the soil must be considered in order to land management and to maintain the quality of the studied soils.