ارزیابی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در زیرحوضه نازلوچای

سابقه و هدف: در دهه های اخیر، دریاچه ارومیه با کاهش قابل توجهی در سطح آب مواجه شده است. با ادامه این شرایط، دریاچه بطور کامل خشک و یک مسئله مهم زیست محیطی در منطقه خواهد شد. عوامل انسانی مانند تغییر کاربری اراضی، یکی از مهم ترین عوامل در شکل گیری و تشدید این بحران است. از طرفی، برای مدیریت بهینه آب و خاک و تولید پایدار در حوضه آبریز، شناخت دقیق از تغییرات کاربری و توسعه اراضی کشاورزی ضرورت دارد. هدف اصلی این تحقیق، بررسی تغییرات زمانی کاربری اراضی در یک بازه ی زمانی 26 ساله، در زیرحوضه نازلوچای یکی از زیرحوضه های مهم حوضه آبریز دریاچه ارومیه می باشد. برای این منظور، تصاویر ماهواره ای، ابزارهای gis و داده های زمینی برای تشخیص و تحلیل تغییرات مورد استفاده قرار گرفت.مواد و روش ها: در این مطالعه، از تصاویر ماهواره ی لندست در سال های 1371، 1392 و 1397 استفاده شد. اولین سال، پیش از شروع دوره کاهش سطح آب دریاچه، سال 1371 انتخاب شد. با توجه به اینکه سال 1392، شروع جدی تر فعالیت ها برای احیاء دریاچه ارومیه و سیاست های ممنوعیت توسعه کشاورزی و تغییر کاربری اراضی در این حوضه می باشد، سال مذکور به عنوان دومین سال انتخاب گردید. سومین سال نیز سال 1397 (5 سال بعد از شروع جدی تر سیاست های بازدارنده توسعه) برای ارزیابی آخرین وضعیت کاربری اراضی انتخاب شد. با انجام پیش پردازش های لازم و طبقه بندی با روش حداکثر احتمال (نظارت شده)، نقشه های کاربری اراضی در نرم افزارenvi نسخه 3/5 بدست آمدند.یافته‌ها: بررسی نقشه های کاربری اراضی نشان می دهد در طول21 سال (از 1371 تا 1392) دیمزار 18049 هکتار ، باغات 3997 هکتار، زراعت آبی 1559 هکتار، سنگزار 11048 هکتار و شوره زار 639 هکتار افزایش یافته اند. درحالیکه، مراتع حدود 38001 هکتار کاهش پیدا کرده اند. همچنین، تغییرات کاربری در طول 5 سال اخیر (از 1392 تا 1397)، با بیشترین افزایش در باغات (حدود 7143 هکتار) و سپس در دیمزارها (حدود 5444 هکتار) روبه رو شده است. در مقابل، کاهش در مراتع (حدود 2725 هکتار) ، سنگزار (حدود 4902 هکتار) و زراعت آبی (حدود 5417 هکتار) مشاهده می شود.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که در طول 26 سال، تغییرات کاربری اراضی زیادی در زیرحوضه مورد مطالعه اتفاق افتاده است. در 5 سال اخیر نیز، علی رغم توجه بیشتر برای جلوگیری از توسعه اراضی کشاورزی، ضمن ادامه این روند افزایشی، تغییر اراضی زراعی به باغات، بیشترین تغییرات را در منطقه مورد مطالعه (در حدود 50 درصد) داشته است. این افزایش قابل تامل در توسعه باغات پس از سال 1392، بیانگر ضرورت تجدید نظر در مدیریت آب و خاک حوضه و توجه به عوامل موثری مانند مدیریت یکپارچه منابع آب و خاک حوضههای آبریز و موضوعات اجتماعی و اقتصادی می باشد.

Evaluation of Land Use Changes using Remote Sensing and GIS in Nazlou Chai sub basin

Background and objectives: In recent decades, Urmia Lake has been faced with a significant reduction in the water level.With the continuation of these conditions, the lake will be completely dry and an important environmental issue in the region. Human factors such as land use change are one of the most important factors in the formation and intensification of this crisis. On the other hand, for the optimal management of water and soil and sustainable production in the catchment area, it is necessary to know the exact changes in land use and agricultural land development. The main purpose of this research is to investigate the temporal changes of land use in a 26year period in the Nazlou Chai sub basin, one of the important sub basins of Urmia Lake catchment area. For this purpose, satellite imagery, GIS tools and landbased data were used to detect and analyze the changes. Materials and methods: In this study, Landsat satellite images were used in 1992, 2013 and 2018. The first year, before the beginning of the lake water level reduction, was selected in 1992. Considering that 2013 is the beginning of more serious activities for the restoration of Urmia Lake and the policy of banning agricultural development and land use change in this catchment area, this year was selected as the second year. The third year was also selected in 2018 (5 years after the more serious start of development inhibitory policies) to assess the latest state of the land use. Using the necessary preprocessing and classification with the maximum likelihood (supervised) method, land use maps were obtained in Envi version 5.3.Results: Investigating land use maps shows that during the 21 years (from 1992 to 2013), rainfed 18049 ha, orchards 3997ha, irrigated agriculture 1559ha, stone 11048ha, and salt 639ha have increased. While, the rangeland has decreased by 38001 ha. Also, changes in land use over the past 5 years (from 2013 to 2018) has been faced with the highest increase in orchards (about 7143ha), then, rainfed (about 5444 ha). By contrast, there is a decrease in rangeland (about 2725ha), stone (about 4902ha) and irrigated land (about 5417 ha).Conclusion: The results showed that a lot of land use changes in the sub basin have occurred during 26 years. In the last 5 years, despite increasing attention to preventing the development of agricultural lands, while continuing this incremental trend, land use change in orchards has had the highest change in the study area (about 50%). This significant increase in the development of orchards after 2013 indicates the need for revision of water and soil management in the basin and attention to effective factors such as integrated management of water and soil resources in the catchment areas and socioeconomic issues.