کارایی نانوذرات اکسید روی (zno np) سنتز شده بر جذب روی و برخی شاخص‌های رشدی گندم

سابقه و هدف: کمبود عناصر مغذی کم مصرف نظیر روی یکی از مشکلات رایج در خاک‌های سراسر دنیا به ویژه خاک‌های آهکی است. از این رو، استفاده از روش‌های نوین از جمله نانوذرات اکسید روی جهت بهبود وضعیت تغذیه‌ای این عنصر در محصولات زراعی رو به افزایش است. مطالعات زیادی نشان دادند که استفاده از نانوذرات اکسید روی موجب بهبود عملکرد گیاه می‌شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات نانوذرات اکسید روی بر عملکرد، غلظت و جذب روی در ریشه و اندام هوایی گندم تحت کشت گلخانه‌ای در یک خاک آهکی انجام شد. مواد و روش‌ها: این پژوهش در شرایط گلخانه‌ای و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل نانوذرات اکسید روی (zno np) به مقدار 100، 200 و 300 میلی‌گرم بر کیلوگرم، کود شیمیایی سولفات روی (znso4) به مقدار 40 کیلوگرم در هکتار و تیمار شاهد بودند. طی دوره آزمایش ویژگی‌هایی مانند ارتفاع گیاه و شاخص کلروفیل اندازه‌گیری شد. در پایان دوره کشت، وزن خشک و غلظت روی ریشه، اندام هوایی و دانه با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری شد. همچنین پ .هاش و مقدار روی قابل دسترس خاک نیز با استفاده از عصاره‌گیر dtpa اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: مقدار روی قابل دسترس خاک در هر یک از سطوح نانوذرات اکسید روی نسبت به تیمار شاهد افزایش معنی‌داری در سطح یک درصد نشان داد. بیشترین مقدار روی قابل دسترس خاک در سطح 300 میلی‌گرم در کیلوگرم نانوذرات اکسید روی با افزایش 52.73% نسبت به تیمار شاهد مشاهده شد. تاثیر تیمارهای نانوذرات اکسید روی و سولفات روی بر وزن خشک اندام هوایی، ارتفاع بوته و کلروفیل در سطح 1 درصد و بر وزن خشک ریشه در سطح 5 درصد معنی‌دار بود. ترتیب عملکرد اندام هوایی و ریشه، غلظت و جذب روی در تیمارها به صورت znso4 < zno np100 < zno np200 < zno np300 بود. بیشترین مقدار عملکرد ریشه، ساقه و دانه در سطح 300 میلی‌گرم در کیلوگرم نانوذرات اکسید روی به ترتیب با افزایش 43.02 % ، 24.91 % و 37.08 % نسبت به تیمار شاهد به‌دست آمد. بیشترین مقدار غلظت روی در ریشه و اندام هوایی به ترتیب با افزایش 62.11 % و 111.19 % در سطح 300 میلی‌گرم در کیلوگرم نانوذرات اکسید روی نسبت به تیمار شاهد مشاهده شد. بیشترین مقدار غلظت و جذب روی دانه نیز در سطح 300 میلی‌گرم در کیلوگرم مشاهده شد. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که استفاده از نانوذرات اکسید روی موجب افزایش عملکرد، غلظت و جذب عنصر روی ریشه و اندام هوایی گندم شد. بنابراین می‌توان کاربرد نانوذرات را به عنوان یکی از روش‌های نوین جهت بهبود عملکرد و کیفیت محصولات زراعی و کاهش استفاده از کودهای شیمیایی در نظر گرفت.