بررسی قابلیت تعمیم‌پذیری نتایج حاصل از مطالعات نقشه‌برداری رقومی به‌منظور پیش‌بینی کلاس‌های خاک (مطالعه‌ی موردی: دشت شهرکرد، استان چهارمحال و بختیاری)

سابقه و هدف: در روش نقشه‌برداری رقومی، تغییرات خاک بر اساس ارتباط پارامترهای محیطی با کلاس‌ها یا ویژگی‌های خاک تعیین می‌گردد. بنابراین، اگر دو منطقه از نظر پارامترهای محیطی مشابه باشند این انتظار وجود دارد که مدل به‌دست آمده برای تخمین کلاس‌های خاک در یک منطقه، قابل تعمیم به منطقه‌ی دیگر نیز باشد. از این رو، در این پژوهش قابلیت تعمیمپذیری نتایج حاصل از مطالعات نقشه‌برداری رقومی به مناطق مشابه برای پیش‌بینی کلاس‌های خاک بر مبنای دو سامانه‌ی ردهبندی آمریکایی و رده‌بندی جهانی بررسی شد. مواد و روش‌ها: در اراضی دشت شهرکرد استان چهارمحال و بختیاری دو منطقه به‌عنوان نمونه و تعمیم در نظر گرفته شد. در منطقه‌ی تعمیم، 15 خاک‌رخ با فواصل تقریبی 750 متر حفر، تشریح و نمونه‌برداری شدند و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آن‌ها تعیین گردیدند. سپس، رده‌بندی خاک‌رخ‌ها بر مبنای سامانه‌های رده‌بندی آمریکایی (تا سطح گروه بزرگ) و رده‌بندی جهانی (تا سطح گروه مرجع) نهایی گردید. با استفاده از فاصله ماهالانوبیس میزان شباهت خاک‌های دو منطقه‌ی مذکور تعیین گردید. سپس، مدل‌های توسعه‌یافته (درختان تصمیم‌گیری تصادفی، رگرسیون درختی توسعه‌یافته، رگرسیون لاجیستیک چند جمله‌ای و شبکه‌های عصبی مصنوعی) در منطقه‌ی نمونه، برای پیش‌بینی کلاس‌های خاک در منطقه‌ی تعمیم استفاده شدند. بر اساس پارامترهای محیطی انتخاب‌شده در منطقه‌ی نمونه، پارامترهای محیطی برای منطقه‌ی تعمیم نیز تهیه گردیدند. کلاس‌های خاک برای منطقه‌ی تعمیم بر اساس مدل‌های موجود، پیش‌بینی شدند و بر اساس شاخص صحت عمومی کارایی مدل‌ها ارزیابی گردید. یافته‌ها: نتایج نشان داد که بر اساس فاصله‌ی ماهالانوبیس مناطق نمونه و تعمیم کاملا مشابه می‌باشند. همچنین، نتایج حاکی از آن است که مشابهت بسیار بالای مناطق مورد مطالعه موجب شده است که در سطوح رده و زیررده بر مبنای سامانه رده‌بندی آمریکایی و سطح گروه مرجع در سامانه‌ی رده‌بندی جهانی، تخمین صحیحی برای منطقه‌ی تعمیم صورت پذیرد. از سوی دیگر، نتایج گویای آن است که مقادیر صحت عمومی برای پیش‌بینی کلاس‌های خاک با افزایش سطح رده بندی (رده به گروه بزرگ) در هر دو منطقه نمونه و تعمیم، کاهش نشان داد. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که روش نقشه‌برداری رقومی توانایی پیش‌بینی کلاس‌های خاک در شرایط مشابه (مشابه از نظر پارامترهای محیطی و فاکتورهای خاک‌سازی) را دارا می‌باشد اگرچه، برای سطوح پایین رده‌بندی در پیش‌بینی و تعمیم پذیری نتایج، ممکن است از صحت کافی برخوردار نباشد. به‌نظر می‌رسد سطح و سامانه‌ی رده‌بندی مورد نظر، توزیع مکانی خاک‌ها، تراکم نمونه‌برداری و نوع پارامترهای محیطی مورد استفاده از مهم‌ترین عواملی می‌باشند که می‌توانند صحت پیش‌بینی کلاس‌های خاک در مناطق تعمیم را تحت تاثیر قرار ‌دهند.