تاثیر باکتری های‌حل‌کننده پتاسیم بر برخی ویژگی های گندم و جذب پتاسیم در شرایط گلخانه‌ای

سابقه و هدف: پتاسیم یکی از عناصر غذایی پرنیاز و فراوان‌ترین کاتیون جذب شده در بیشتر گیاهان است. کمبود آن باعث خشکیدگی برگ و کاهش عملکرد دانه گندم می‌شود. بیشترین مقدار پتاسیم در خاک به شکل غیرقابل دسترس برای گیاه است. برخی از باکتری‌های محرک رشد قادر به آزاد کردن پتاسیم از کانی‌های دارای پتاسیم و افزایش دسترسی آن برای جذب گیاه هستند. بنابراین این پژوهش با هدف بررسی تاثیر باکتری‌های حل‌کننده پتاسیم در بهره‌گیری گندم از پتاسیم خاک انجام شده است.مواد و روش: این پژوهش در گلخانه با آرایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش چهار سطح باکتری (شاهد بدون مایه زنی، مایه زنی با انتروباکتر کلوزه، مایه زنی با سودوموناس و مایه زنی با هردو باکتری) و دو سطح کود سولفات پتاسیم (صفر درصد و 50 درصد نیازی کودی) بودند. طی دوره آزمایش شاخص‌هایی مانند ارتفاع گیاه و شاخص کلروفیل اندازه‌گیری شد. در پایان دوره کشت، وزن خشک ریشه و اندام هوایی و مقدار پتاسیم در ریشه، ساقه و دانه (پس از خاکستر‌‌گیری از اندام گیاه) به کمک فروخ سنج اندازه‌گیری شد. عملکرد دانه (5 بوته در گلدان) و مقدار جذب پتاسیم در دانه نیز محاسبه شد. همچنین مقدار پتاسیم تبادلی خاک با استفاده از استات آمونیوم اندازه‌گیری شد.نتایج: مقدار پتاسیم تبادلی خاک با کاربرد هر یک از تیمارهای باکتری نسبت به تیمار شاهد افزایش معناداری را در سطح یک درصد نشان داد. بیشترین مقدار پتاسیم تبادلی خاک به ترتیب در حضور انتروباکتر کلوزه، مخلوط دو باکتری و سودوموناس با افزایش 15.7 %، 8 % و 5.8 % نسبت به شاهد مشاهده شد. تاثیر تیمار‌های باکتری بر مقدار کلروفیل، ارتفاع بوته و وزن خشک ریشه در سطح یک درصد و بر مقدار وزن خشک ساقه در سطح پنج درصد معنا‌دار بود. بیشترین مقدار عملکرد دانه در حضور انتروباکتر ‌کلوزه و مخلوط دو باکتری به ترتیب با 14.5 % و 4.5 % افزایش نسبت به شاهد به‌دست آمد. بیشترین مقدار غظت پتاسیم در ریشه و ساقه به ترتیب با افزایش 40.5 % و 50.9 % نسبت به تیمار شاهد در حضور انتروباکتر کلوزه مشاهد شد. همچنین بیشترین مقدار غلظت و جذب پتاسیم دانه در حضور انتروباکتر کلوزه و پس از آن مخلوط دو باکتری مشاهده شد.نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به دست آمده بیشینه تمام ویژگی‌های اندازه‌گیری شده در تیمار دارای انتروباکتر کلوزه نشان دهنده امکان استفاده از آن در کاهش مصرف کودهای شیمیایی در راستای تولید بهینه محصول و کشاورزی پایدار است.

Effect of Potassium Solubilizing Bacteria on Some Properties of Wheat and Potassium uptake at Greenhouse Condition

Background and Objectives: Potassium is one of the mostly needed essential nutrients and also abundant absorbed cation by the plants. Due to imbalanced fertilizer application, potassium deficiency is becoming one of the major constraints in crop production. Potassium deficiency resulted leaves dieback and grain yield reduction of wheat. Most of potassium in soil exists in the form of unavailable for plant. Plant growth promoting bacteria have the ability to increase the availability of nutrients for plant uptake. This study aimed to investigate the effect of potassium solubilizing bacteria to utilize soil potassium by wheat.Material and Methods: The factorial experiment was conducted at greenhouse condition as a randomized complete design at three replications. Treatments consisted of four levels of bacteria (without inoculation (control), inoculation with Enterobacter cloacae R33, inoculation with Pseudomonas sp, inoculation with both Enterobacter cloacae R33 and Pseudomonas sp) and two levels of K2So4 (0 % and 50 % of potassium requirement). During the experiment, plant height and chlorophyll index were measured. At the end of cultivation period, dry weight of root and aerial part and also potassium concentration of root, shoot and grain was determined using flame photometer after dry digestion. Grain yield (5 shrubs per pot) and potassium uptake in grain was also determined. Exchangeable potassium of soil was measured using ammonium acetate. Results: Soil exchangeable potassium content using any of the bacterial treatments compared to control showed a significant increase (P<0.01). The maximum amount of soil exchangeable potassium were respectively observed in the presence of Enterobacter cloacae R33, both bacterium application and Pseudomonas sp with 15.7%, 8% and 5.8% increment compared to the control. The effect of bacterial treatments were significant on chlorophyll content, plant height and root dry weight (P<0.01) and on the amount of shoot dry weight (P<0.05). Application of Enterobacter cloacae and afterward both bacteria caused the highest grain yield with 14.5% and 4.5% increment compared to the control. The maximum amount of potassium concentration in roots and shoots was observed in the treatments containing Enterobacter cloacae with 40/5% and 50/9% increment compared to the control. The maximum concentration and of potassium concentration and uptake in grain were observed in the presence of Enterobacter cloacae which followed by both bacteria.Conclusion: The Maximum amounts of all measured properties in the treatment containing Enterobacter cloacae indicating possibility of its application as proper alternative of chemical fertilizer to reach optimal production and sustainable agriculture.