اثر مدت‌زمان اجرای سامانه آبیاری قطره‏ای و پلی‏اکریل‏آمید بر آب‏گریزی خاک در باغ به

سابقه و هدف: آب‌گریزی و آب‌دوستی ویژگی‏های مهم فیزیکی هستند که تاثیر زیادی بر ویژگی‏های هیدرولیکی خاک دارند. از سوی دیگر ویژگی‏های هیدرولیکی خاک زیر قطره‏چکان‏ها بر ابعاد هندسی پیاز رطوبتی و پیامد آن رشد و عملکرد گیاه موثر است. آب‏گریزی خاک در اثر کاربرد روکنش گرها کاهش می‏یابد. تحقیقات محدودی بیانگر کاهش آب‏گریزی خاک در اثر کاربرد پلی‏اکریل‏آمید (pam) است. این پژوهش با هدف بررسی آب‏گریز شدن خاک تحت کاربرد درازمدت سامانه آبیاری قطره‏ای و تاثیر pam بر افزایش آب‏دوستی خاک در باغ به انجام شد. مواد و روش‏ها: این پژوهش به‌صورت طرح بلوک‏های کامل تصادفی در قالب کرت‏های خردشده با دو فاکتور مدت‌زمان اجرای سامانه قطره‏ای در سه سطح شاهد (بدون کشت)، 8 سال و 15 سال به‌عنوان فاکتور اصلی و غلظت pam در سه سطح غلظت‏های صفر، 10 و 20 میلی‏گرم بر لیتر به‌عنوان فاکتور فرعی در سه تکرار انجام ‏شد. ابتدا غلظت‏های موردنظر pam درون تانک‏های تزریق تهیه و در زمان آبیاری باغ، واحدهای آزمایشی به‌جز تیمار صفر با این محلول آبیاری گردید. پس از یک هفته نمونه خاک از سه عمق 30-0، 60-30 و 90-60 سانتی‏متری خاک زیر قطره‏چکان‏ها تهیه شد. تعیین شاخص آب‌گریزی (wri) به روش جذب پذیری آب و اتانل و به کمک دستگاه میکرو نفوذسنج مکشی در آزمایشگاه انجام شد. یافته‏ها: نتایج نشان داد اثر مدت‌زمان اجرای آبیاری قطره‏ای و کاربرد pam بر wri و زاویه تماس آب-خاک (θ) معنی دار شد. سرعت جذب آب به خاک با افزایش دوره استفاده از سامانه آبیاری قطره‏ای کاهش یافت اما کاربرد pam این کاهش را جبران نمود. بیشترین مقدار wri برابر 4/321 مربوط به 15 سال اجرای سامانه قطره‏ای و بدون کاربرد pam در عمق 300 سانتی‏متری بود. همچنین یافته‏ها نشان داد کمترین مقدار wri برابر0/833 مربوط به تیمار 20 میلی‏گرم در لیتر pam بدون اجرای سامانه قطره‏ای در عمق 60-30 سانتی‏متری است که ازنظر آماری با تیمار 20 میلی‏گرم در لیتر pam در مدت 8 سال اجرای سامانه قطره‏ای در همین عمق تفاوت معنی‏داری ندارد. نتیجه‏‏گیری: نتایج نشان داد افزایش دوره زمانی سامانه آبیاری قطره‏ای به طور معنی داری باعث افزایش آبگریزی و زاویه تماس آبخاک و کاهش جذب آب به ویژه در لایه 300 سانتی‏متری شد. کاربرد pam به طور معنی داری آب گریزی و زاویه تماس آبخاک را کاهش و جذب آب را افزایش داد. تر و خشک شدن متوالی در پیاز رطوبتی و افزایش مواد آلی خاک زیر قطره‏چکان‏ها می‏تواند آب‏گریزی خاک را در باغ افزایش دهد که با کاربرد 20 میلی‏گرم در لیتر pam در سامانه آبیاری قطره‏ای به میزان قابل توجهی آب‏گریزی را کاهش می‏دهد.