تحلیل اعتبارات اخلاقی در بستر اندیشه عرفانی

مطابق تفسیری مشهور از نظریۀ اعتباریات علامۀ طباطبایی، اخلاق دست کم در مقام اثبات- امری برساخته یا به تعبیری دیگر، طرحی از قوای فعّاله آدمی برای دست‌یابی به اهداف حیاتی تلقی می‌شود. اکنون پرسش این‌جاست که اگر با دستگاه اندیشۀ عرفانی به این موضوع بنگریم، اعتبارات اخلاقی چه نقشی را در منظومۀ فکری علامه بر عهده خواهند داشت؟ نگارنده این پرسش را به متن آثار ایشان عرضه کرده و با بهره ‌گرفتن از اصطلاح‌شناسی رایج در اخلاق و عرفان، به پاسخ‌های زیر دست یافته است:الف) علامه در نگرش عرفانی- اخلاقی خود، در گام نخست واقع‌گرای طبیعت‌گرا و در ادامه گام نهایی واقع‌گرای فراطبیعت‌گراست.ب) در نگرش او احکام اخلاقی به مدد عقل ذی‌مراتب انسان قابل تصدیق هستند.ج) این اندیشه به فضیلت‌گرایی اخلاقی- عرفانی منتهی می‌شود.د) مطابق این نگاه، مرز عمل اخلاقی و غیراخلاقی، توهّم استغنای فاعل از حضرت حق است.