انگیزه بزهکاری، میان‌کنش اخلاق و حقوق کیفری

وجدان عمومی جامعه خواهان تساوی همگان در برابر قوانین کیفری است اما در عین حال، میان دو بزهکار که یکی با انگیزه های غیر اخلاقی مرتکب جرم شده و دیگری با انگیزه‌های اخلاقی و شرافتمندانه، قائل به تفاوت است؛ چنانکه در اخلاق نیز ارزش فعل به نیت فاعل وابسته است. نیت، همانند انگیزه به فاعل نیرو می دهد و جهت رفتارش را برای وصول به هدف، مدیریت می کند. بدین ترتیب می توان انگیزه بزهکاری را یک میان کنش اخلاق و حقوق کیفری به حساب آورد. رویکرد قانونگذار به انگیزه اما بدون مناقشه و چالش نیز نبوده است؛ همواره مخالفان و موافقانی زیر لوای «پاسداشت اخلاق» به نقد این رویکرد پرداخته اند. امکان ارتکاب بزه با انگیزه-های اخلاقی از یک سو و نقد و بررسی دیدگاه مخالفان و موافقان توجه حقوق کیفری به انگیزه، موضوع این مقاله است. رهاورد پژوهش، ترجیح مشروط دیدگاه موافقان است؛ حقوق کیفری در تحقق جرم باید «فعل مدار» باشد و به جز در مقام ضرورت، برای انگیزه اخلاقی یا غیر اخلاقی مرتکب نقشی قائل نشود اما در تعیین مجازات های تعزیری – که به حاکم جامعه اسلامی سپرده شده است - «فاعل مدار» باشد تا با توجه به ابعاد مختلف شخصیت بزهکار و از جمله انگیزه او، مناسب ترین مجازات را در محدوده اختیاراتش برگزیند.

criminal motive, interaction between ethics and criminal law

the public conscience of the society wants everyone to be equal before the criminal laws, but at the same time, there is a difference between two criminals, one who commits a crime with immoral motives and the other with moral and honorable motives; as in ethics, the value of the verb depends on the intention of the subject. intention, like motive, gives power to the subject and manages the direction of his behavior to reach the goal. in this way, the motive to commit a crime can be considered as an interaction between ethics and criminal law. the legislator's approach to motive has not been without controversy and challenge; opponents and supporters have always criticized this approach under the banner of protecting ethics. the possibility of committing a crime with moral motives on the one hand and criticizing the views of the opponents and supporters of criminal law's attention to motive is the subject of this article. the result of the research is the conditional preference of the opinion of the supporters; criminal law must be verb-oriented in the execution of the crime and, except in the case of necessity, the moral or immoral motive of the perpetrator should not be given a role, but in the determination of punishments - which is entrusted to the ruler of the islamic society - to choose the most appropriate punishment within the scope of his powers, considering the various dimensions of the criminal's personality and including his motive.